Tiểu luận Mô xương và quá trình tạo xương

Mô tả tài liệu
Môxươngvàquátrìnhtạoxương MỤCLỤC I.TỔNGQUANVỀXƯƠNG.......................................................................................................1 II.CẤUTẠO....................................................................................................................................2 1.Đạithể.......................................................................................................................................2 2.Vithể.........................................................................................................................................4 .....................................................................................................................................................7 III.SỰTẠOXƯƠNG:.......................................................................................................................9 1.Tạoxươngtrựctiếp...............................................................................................................10 2.Cốthoátrênmôhìnhsụn.......................................................................................................11 3.Cáchoạtđộngtusửaxương(tạoxươngthứphát=tạoxươngtừxương):.....................13 4.Quátrìnhhìnhthànhmộtláxương:...................................................................................14 5.Cácyếutốảnhhưởngđếnsựpháttriểnxương:................................................................15 IV.KẾTLUẬN.................................................................................................................................17 HoàngĐứcViệt–SinhK37 1 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương I.TỔNGQUANVỀXƯƠNG Khácvớisụn,xươngcómặtởkhắpnơivàgiữnhiềuvaitròquantrọngtrongcơ thể.Môxươnglàthànhphầnquantrọngnhấttrongcấutạocủabộxương.Xươngchỉ xếpsausụnvềkhảnăngchốngchịulựcnénvàchỉđứngsaumenrăngvềđộrắn. Nângđỡ,tạokhungvàbảovệnhữngmôvàcơquandễbịthươngtổn,làcơquan mangmôtạomáu(tuỷxương),vàtạonênmộthệthốngđònbẩyvàròngrọclàmtăng vàtậptrunglựccocơ.Chấtcănbảncủaxươngthựchiệnchứcnănglàvịtrídựtrữ quantrọngcủaCalciumvàcáckhoángchấtquantrọngkhác.Ngoàichứcnăngchống đỡvàvậnđộng,xươngcònbảovệ,hỗtrợquátrìnhtạohuyếtvàchuyểnhóa phospho-canci. Xươngcứngchắclàdochấtgianbàochứacollagenvàglycosaminoglycan nhiễmmuốicanci.Nhờđó,xươngcóthểchịuđượclựckéo15kg/mm 2 vàlựcnén10 kg/mm 2 . Vềhóahọc,xươngchứa30%chấthữucơvà70%chấtvôcơ(chủyếulàmuối cancivàphospho).Mặcdùmứcđộkhoángcaonhưngxươngluônđổimớivềthành phầncácchất,luônluôncóhiệntượnghủyvàtạoxươngtrongcơthểởmọithời điểm,kểcảkhilớntuổi.Cáctínhchấthìnhtháichứcnăngcủaxươngthayđổitùy vàolứatuổi,điềukiệndinhdưỡng,hoạtđộngcơ,ảnhhưởngcủanộitiếttố,phânbố mạch... Haynóimột ......................................................................2 2.Vithể.........................................................................................................................................4 .....................................................................................................................................................7 III.SỰTẠOXƯƠNG:.......................................................................................................................9 1.Tạoxươngtrựctiếp...............................................................................................................10 2.Cốthoátrênmôhìnhsụn.......................................................................................................11 3.Cáchoạtđộngtusửaxương(tạoxươngthứphát=tạoxươngtừxương):.....................13 4.Quátrìnhhìnhthànhmộtláxương:...................................................................................14 5.Cácyếutốảnhhưởngđếnsựpháttriểnxương:................................................................15 IV.KẾTLUẬN.................................................................................................................................17 HoàngĐứcViệt–SinhK37 1 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương I.TỔNGQUANVỀXƯƠNG Khácvớisụn,xươngcómặtởkhắpnơivàgiữnhiềuvaitròquantrọngtrongcơ thể.Môxươnglàthànhphầnquantrọngnhấttrongcấutạocủabộxương.Xươngchỉ xếpsausụnvềkhảnăngchốngchịulựcnénvàchỉđứngsaumenrăngvềđộrắn. Nângđỡ,tạokhungvàbảovệnhữngmôvàcơquandễbịthươngtổn,làcơquan mangmôtạomáu(tuỷxương),vàtạonênmộthệthốngđònbẩyvàròngrọclàmtăng vàtậptrunglựccocơ.Chấtcănbảncủaxươngthựchiệnchứcnănglàvịtrídựtrữ quantrọngcủaCalciumvàcáckhoángchấtquantrọngkhác.Ngoàichứcnăngchống đỡvàvậnđộng,xươngcònbảovệ,hỗtrợquátrìnhtạohuyếtvàchuyểnhóa phospho-canci. Xươngcứngchắclàdochấtgianbàochứacollagenvàglycosaminoglycan nhiễmmuốicanci.Nhờđó,xươngcóthểchịuđượclựckéo15kg/mm 2 vàlựcnén10 kg/mm 2 . Vềhóahọc,xươngchứa30%chấthữucơvà70%chấtvôcơ(chủyếulàmuối cancivàphospho).Mặcdùmứcđộkhoángcaonhưngxươngluônđổimớivềthành phầncácchất,luônluôncóhiệntượnghủyvàtạoxươngtrongcơthểởmọithời điểm,kểcảkhilớntuổi.Cáctínhchấthìnhtháichứcnăngcủaxươngthayđổitùy vàolứatuổi,điềukiệndinhdưỡng,hoạtđộngcơ,ảnhhưởngcủanộitiếttố,phânbố mạch... Haynóimộtcáchkhácxươnglàmộtmôliênkếtđặcbiệtđãbịcanxihóavàcó cấutrúcdạnglá.Cấutạogồmtếbào,chấtcănbảnvàsợiliênkết(chấtcănbảnvàsợi liênkếtgọichunglàchấtnềnngoạibàoxương=chấtnềnxương=chấtcănbản xương,chiếmtỷlệlớn).Láxươnglàđơnvịcấutạocủamôxương,cấutạogồmtế bàoxươngvàchấtnềnxương. HoàngĐứcViệt–SinhK37 2 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương Mặtngoàicủaxươngđượcbaobọcbởimột lớpmôliênkếtképgọilàmmàngxương (periosteum).Lớpngoàihaylớpsợicủamàng xươnglàmộtlớpmôliênkếtđặc;lớptronghaylớpsinhxươnglàmộtlớpmôliên kếtthưachứacáctiềntạocốtbào.CácsợiSharpey’slànhữngsợicollagencủamàng xươngxuyênquachấtcănbảnxươngvàgắn màngxươngvớixương. II.CẤUTẠO HoàngĐứcViệt–SinhK37 3 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương 1.Đạithể −Nhìnbằngmắtthường1xươngdàicắtdọc,taphânbiệt2dạngcấutạođạithể: −Xươngđặc(còngọilàxươngHaversđặc):khôngcóhốc,cócácláxươngtạo thànhnhữngcấutrúcđặcbiệtđượcgọilàhệthốngHavers.Mỗihệthốngcó dạnghìnhtrụ,gồmnhữngláxươngxếpvòng,ởchínhgiữakhốitrụđólàống Haverschứamạch,môliênkết. −Xươngxốp(còngọilàxươngHaversxốp): cóláxươngtạothành1hệthốngváchmỏng khôngđềuđượcgọilàbèxương,xếptheo nhiềuhướngkhácnhauvàcóthểnốivới nhau.Giữacácbècónhữnghốcchứatủy xương. Xươngluônđượctạobởicácláxươngxếp songsongvàdínhchặtvàonhauchodùcấutạođạithểlàđặchayxốp,chiềudàymỗi lákhoảng7mcm. −Vềmặtgiảiphẫuhọc,xươngcó3loại:xươngdẹt,xươngdàivàxươngngắn ●Xươngdẹt:tạobởi2bảnxươngđặckẹp1lớpxươngxốpởgiữa.Mộtsố xươngdẹtcónhữnghốcchứakhôngkhígọilàxoang. ●Xươngngắn:là1khốixươngxốptươngđốivuôngvức,đượcbaoquanhbởi1 vỏxươngđặcmỏng. HoàngĐứcViệt–SinhK37 4 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương ●Xươngdài:gồm2đầulàxươngxốpcóxươngđặcbaoquanh(phíamặtkhớp làmôsụntrong)và1thânxươngđặcbaoquanh1hốclớnởgiữagọilàốngtủy.Giữa đầuvàthânlàvùngchuyểntiếp,chứasụntiếphợpkhixươngcòntronggiaiđoạn tăngtrưởng.Cắtngangthân,từmàngxươngvàođếnốngtủycóbalớp:lớpngoài, lớpgiữa,lớptrong.Lớpngoàimỏng,gọilàhệthốngcơbảnngoài,gồmxươngcốt mạcđồngtâmvớitrụccủathân.Lớpgiữadàynhấtvàcấutạochủyếubởixương Haversđặc.Lớptrongrấtmỏnggọilàhệthốngcơbảntronggồmmộtsốláxương đồngtâmvớitrụccủathânxương. 2.Vithể 2.1Tếbàoxương: Môxươngcó3loạitếbào:tạocốtbào,cốtbàovàhủycốtbào.Tạocốtbàotức làtếbàocủaxươngđanghìnhthành,cốtbàolàtếbàocủaxươngđãhìnhthànhvà hủycốtbàocókhảnănghủyxươngmạnh. a.Tạocốtbào: −Làtếbàosảnxuấtláxương,vềsautựnằmtrongổxươngkhiđãtạora chấtnềnxungquanhnóvàtrởthànhcốtbào.Tạocốtbàothườngcótrên bềmặtcácgiáđỡtạoxương(còngọilàbèxươngđanghìnhthành). −Đặcđiểmnhậndạng:cóhìnhvuông,bầudục,tháp;bàotươngáikiềmdo chứanhiềulướinộibàohạt,nhuộmmầuhơitím;nhântrònlợtmàu,có HoàngĐứcViệt–SinhK37 5 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương hạchnhânrõvàthườngnằmởphíađốidiệnvớigiáđỡ(phíakhôngtạo xương). −Chứcnăng:hoạtđộngphụthuộcvàomộtsốyếutố:parathormon, cancitonin,hormontăngtrưởng,vitaminC,mộtsốtácđộngcơhọc...Tạo cốtbàocónhiềuchứcnăngvàđóngvaitròquyếtđịnhtrongviệctănghay giảmtạoxương: ●Sảnxuấtthànhphầnhữucơcủachấtnềnxương,thànhphầnnàylúcđầuchưa bịcanxihóavàđượcgọilàchấtdạngxương(còngọilàchấttiềnxương). ●Ứcchếsựcanxihóabằngcáchchếtiếtenzym. ●Thamgiaquátrìnhcanxihóa ●Điềuhòahủyxương:làmgiảmhủyxươngbằngcáchtiếtraprostaglandinức chếhoạtđộngcủahủycốtbào;hoặcngượclại,tănghủyxươngbằngcáchtiếtra1 yếutốtăngkhảnăngdiđộngcủahủycốtbào. -Nguồngốc:từ1loạitếbàotrungmôchưabiệthóagọilàtếbàosinh xương. b.Cốtbào: −Lànhữngtếbàoxươngnằmvùihoàntoàntrongchấtnềnxương,chiếmkhoảng 10%trọnglượngchungcủamôxương. −Đặcđiểmnhậndạng:thânhìnhbầudục,cónhánhbàotươngmảnhkéodài,nằm trongmộthốcnhỏcủachấtgianbàogọilàổxương,còncácnhánhbàotươngnằm HoàngĐứcViệt–SinhK37 6 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương trongcáckhenhỏgọilàviquảnxương.Viquảnxươngchứa1chấtlỏnggiàu glycoprotein,tạothuậnlợichosựvậnchuyểncácchấtdinhdưỡngđếntếbào xương,chúngcóthểnốivớinhau,làmcácnhánhbàotươnggiữa2cốtbàocóthể tiếpxúcvớinhau.Bàoquankémpháttriển,khôngcótrungthể. −Chứcnăng:hoạtđộngdướisựkiểmsoátcủahócmôntuyếngiápvàcậngiáp,tham giavàosựtraođổicanxigiữaxươngvàmáu.Mặcdầubịgiamhãmtrongổxương, nhưngcốtbàovẫnrấthoạtđộngvàcóhaichứcnăngtráingượcnhau: ● Tiếptụcsảnxuấtchấthữucơrồicanxihóanóđểduytrìchấtnềnxương. ● Tiêuhủyxươngnhờvàohệthốngenzymtiêuthểchứatrongbàotương. −Nguồngốc:từtạocốtbào c.Hủycốtbào: −Làtếbàotiêuhủyxươngvàhủysụnnhiễmcanxivớicườngđộcao,đóngvaitrò quyếtđịnhtrongviệctusửaxương. −Đặcđiểmnhậndạng:làtếbàokhổnglồchứanhiềunhân(từ3đếnvàichụcnhân), kíchthướclớn(vàichụcđếnvàitrămmicron),bàotươngưabaznhẹ,đôikhiưa acid.Hủycốtbàochụplênváchxươngnhư1giáchút.Trongbàotươngcónhiềuti thể,cácbàoquankháckémpháttriển.Tạinơisátváchxương,bàotươnglợtmầu dochứanhiềukhôngbào;còncácnhânthìởphíađốidiện. HoàngĐứcViệt–SinhK37 7 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương −Chứcnăng:cóchứcnăngtiêuhủyxươngvàhủysụnnhiễmcancivớicườngđộcao. Dướikínhhiểnviđiệntử,màngtếbàotạinơiápsátváchxươngcónhiềunếpgấp, giớihạncácốngnhỏchuisâuvàotrongbàotương.Hủycốtbàosẽgiảiphóngvào cácốngnàyenzymvàprotonH + .ProtonH + hòatanhydroxyapatítcủachấtcănbản rồitáchrờicácsợicollagenrachoenzymphânhủy.Sảnphẩmgiánghóađượctái hấpthuvàotronghủycốtbàocònionthìđượcđưavàotuầnhoànmáu.Nhưvậy, hủycốtbàothamgiavàoviệcduytrìhàmlượngbìnhthườngcủacanxivàphốtpho tronghuyếttương.Hoạtđộngcủahủycốtbàochịusựkiểmsoátcủahócmôntuyến giápvàcậngiáp. −Nguồngốc:từ1dòngmônôbàođặcbiệttrongtủyxương. 2.2.Chấtnềnxương: −Chấthữucơchiếm30%,đượctạobởi95%làcollagen(hầuhếtlàcollagenloạiI, mộtítloạiV).Trongmỗiláxương,cácsợicollagenxếptheocùng1hướng,nhưng hướngđinàythayđổikhácnhaugiữacácláxương.5%cònlạilàproteoglycan, glycoprotein,cácproteinkhôngcollagen(osteonectinlàproteinđặchiệuliênkết collagenvàmuốikhoáng;osteocancilàproteinliênkếtcanci,cóvaitròquantrọng trongquátrìnhcancihóa). −Chấtvôcơchiếm70%,gồmmộtthànhphầnvôđịnhhình(muốiphốtphátcanci [Ca 9(PO 4) 6])vàmộtthànhphầntinhthể(hydroxyapatít[Ca 5(PO 4) 3OH]). HoàngĐứcViệt–SinhK37 8 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương Hydroxyapatithìnhquehoặcống,bềmặtlớngiúpquátrìnhchuyểnhóaCa ++ trong xươngxảyranhanh. −Quátrìnhnhiễmcanciởxươngphụthuộcvàohoạtđộngcủatạocốtbàovàcấutrúc cácchấthữucơtrongchấtcănbảnxương.Cònquátrìnhgiảiphóngcanxikhỏichất cănbảnlạiphụthuộcvàohoạtđộngcủahủycốtbào.Haiquátrìnhnàyquyếtđịnh mứccancitrongmáuvàđượcđiềuhòabởinhiềuyếutố,trongđóquantrọngnhấtlà hormonparathyroit,cancitonin,vitaminD. 2.3.Màngxương: −Tấtcảcácloạixươngđềucómàngngoàixươngbaobọc.Cấutạogồm2lớp:lớp ngoàichứanhiềubósợicollagenchạysongsongvớibềmặtxương.Lớptrongchứa nhiềutếbàotrungmô(hoặctếbàosợinon).Trongquátrìnhtăngtrưởng,cáctếbào nàybiếnthànhtạocốtbào,tạođắpcácláxươngmớilàmgiatăngđườngkínhcủa xương. Lòngốngtủy,kểcảlòngốngHaversvàcácváchxươngxốp,đềuđượclótbởi1 màngmỏnggọilàmàngtrongxương.Màngtrongxươngtạobởicáctếbàotrungmô và1ítsợicollagen,cáctếbàotrungmônàycũngcóthểbiếnthànhcáctạocốtbào. 2.4.Tủyxương: Làmôliênkếtnằmtronghốctủyởđầuxươngdài,ởxươngxốpvàtrongống tủycủathânxươngdài,gồm4loại: HoàngĐứcViệt–SinhK37 9 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương −Tủytạocốt:cókhảnăngtạoxương,cóchứatếbàosinhxương(choratạocốt bào)vàmônôbào(chorahủycốtbào). −Tủytạohuyết:làmôlưới,sẽđượchọctrongbài“Cơquantạohuyếtvàmiễn dịch”. −Tủymỡ:màuvàng,làmộttrongnhữngnơidựtrữmỡcủacơthể. −Tủyxơ:màuxám,cấutạobởitếbàosợivàsợicollagen. 2.5.Khớpxương: −Cóbaloạikhớp: ● Khớpbấtđộng:vídụkhớpxươngvòmsọ. ● Khớpbánđộng:vídụkhớpliênđốtsống,khớpmu. ● Khớpđộng:cóởđasốxương. −Khớpđộnggồmcácphầncấutạosau: HoàngĐứcViệt–SinhK37 10 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương ● Sụnkhớp:làsụntrong,khôngcómàngsụnởmặtkhớp.Chiềudàyphụ thuộcvàoáplựcmàkhớpphảichịuđựngvàcó4lớp:lớpbềmặt,lớptrunggian, lớpchínhvàlớpsâu. ● Baokhớp:làmộtbaoliênkếtcónhiềusợicollagen,íttếbàovàítmạch máu.Trongbaokhớpcóthầnkinhcảmgiác,tiểuthểxúcgiác(tiểuthểPacinihoặc Ruffini). ● Mànghoạtdịch:ởngườimànghoạtdịchcóhailớpxơchunvàmộtlớpphủ bềmặt.Tronglớpphủcóbaloạitếbào.TếbàoAcòngọilàtếbàokhớpthựcbào. TếbàoBcòngọilàtếbàosợikhớp,cókhảnăngtạodịchkhớpvàacid hyaluronic.TếbàoClàloạitếbàotrunggiangiữatếbàoAvàB. ● Ổkhớplànơichứadịchkhớpcótácdụngcơhọcvàdinhdưỡngđốivớisụn khớp.Khốilượng,độnhớt,tỉlệvớicácchấtvàthànhphầntếbàotrongdịchkhớp thayđổirõrệttrongcácbệnhkhớp. III.SỰTẠOXƯƠNG: -Xươngnàocũngđượchìnhthànhtừmôliênkết,hoặctừmôliênkếtnguyênthuỷ gọilàcốthoátrựctiếphaycốthoátrongmàng,hoặctừmộtmôhìnhsụngọilàcốt hoátrênmôhìnhsụn. -Quátrìnhcốthoágồm2giaiđoạn: +Giaiđoạncốthoánguyênphát:tạomôxươngđầutiên(xươngnguyênphát)thay thếmôliênkết. +Giaiđoạncốthoáthứphát:tạomôxươngthứphátthaythếchoxươngđượctạo thànhởgiaiđoạncốthoánguyênphát. -Trongquátrìnhcốthoá,2quátrìnhtráingượcnhaucùngsongsongtiếnhành:tổng hợpxươngvàpháhuỷxươnghoặcsụn,vìvậy,ởmộtcáixươngđangđượchình thànhvàpháttriểnnhữngvùngxươngnguyênphát,vùngxươngđangbịpháhuỷ, vùngxươngthứphátxuấthiệncạnhnhau. −từmôliênkếtkiểumàng,tạoxươngtừsụnvàtạoxươngtừxương. HoàngĐứcViệt–SinhK37 11 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương 1.Tạoxươngtrựctiếp. Hầuhếtcácxươngdẹtđượctạothànhbởisựcốthoátrựctiếptừmộtmàngliênkết: xươngvòmsọ,xươnghàm. a.Giaiđoạncốthoánguyênphát:chủyếuxảyratrongthờikỳphôithai. -Sựxuấthiệncáctrungtâmcốthoávàhìnhthànhcácláxươngđầutiên:trongmàng liênkếtxuấthiệnnhữngđiểmcốthoáđầutiêngọilàtrungtâmcốthoá.Tạitrungtâm cốthoá:tếbàotrungmôcủamôliênkếtbiệthoáthànhtạocốtbào,tạocốtbàotổng hợpvàchếtiếtchấtgianbàoxương,tiếptheolàsựlắngđọngmuốikhoángtrênchất gianbàomớiđượctạora,cáctạocốtbàođượcbaoquanhbởichấtgianbàođótrở thànhtếbàoxươngvànhữngbèxươngđầutiênđượchìnhthành.Ởcáctrungtâmcốt hoá,cácbèxươngtiếptụcpháttriểnlanrộngravàcuốicùngkếtkợpvớinhauhình thànhmộtmàngxươngthaythếmàngliênkết.Khoảngcáchgiữacácbèxươnglúc đầurộngsauhẹpdầndomôliênkếtđượcthaythếbằngmôxương. -Môliênkếtdínhởmặtngoàicủatấmxươngđầutiênđượctạorabiệthoáthành màngxương.Màngxươngtạoranhữngláxươngđắpvàotấmxươngđầutiênlàm choxươngdàylên.Phầnmôliênkếtdínhởmặttrongcủatấmxươngsẽbiệthoá thànhmàngcứngbọcngoàinãobộ. Khitrẻrađời,vòmsọđượccấutạobởixươngđặc.Sựcốthoálantớigiữacácxương, trừởgócgiữacácxươngvẫncònmộtítmôliênkếtchưacốthoágọilàthóp.Sau12năm,môliênkếtởcácthópmớiđượccốthoáhoàntoàn. HoàngĐứcViệt–SinhK37 12 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương b.Giaiđoạncốthoáthứphát:Xảyrasausinh. -Lớpgiữaxươngvòmsọbịpháhuỷtạoranhữnghốclớnchứatuỷtạohuyết,những hốctuỷđượcngăncáchnhaubởinhữngváchxương.Lớpgiữaxươngvòmsọđược thaythếbằngxươnghaversxốp. -Màngxươngtiếptụctạonhữngláxươngmớiđắpphíangoàixươnghaversxốplàm xương dàylên 2.Cốthoátrênmôhìnhsụn Sựtạoxươngtừcácmiếngsụncóhìnhdạngcủacácxươngtươnglai. a.Giaiđoạncốthoánguyênphát ❖Ởthânmôhìnhsụn − Màngsụnbiệthoáthànhmàngxươngvàtạoranhữngláxươngcốtmạc baongoàimiếngsụntrừ2đầumôhìnhsụn. − Sựxuấthiệntrungtâmcốthoánguyênphát:Ởtrungtâmthânmôhình sụncónhữngthayđổicấutrúcvàchứcnăng.Tếbàosụnphìđạivềkíchthước,chất gianbàoxungquanhchúngnhiễmcalcidẫnđếnsựchếtcủatếbàodokhôngđược cungcấpoxyvàcácchấtdinhdưỡng.Mạchmáuvàcáctếbàotạoxương(huỷcốt bàovàtạocốtbào)từmàngxươngxâmnhậpvàotrungtâmmôhìnhsụn,huỷcốtbào HoàngĐứcViệt–SinhK37 13 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương pháhuỷphầnsụnnhiễmcalcitạonhữngđườnghầmnằmxengiữacácmảnhsụn nhiễmcalcicònsótlại,tạocốtbàotạonhữngláxươngđắpvàobềmặtnhữngmảnh sụnnhiễmcalcicònsótlạitạoramộtloạixươnggọilàxươngtrongsụn.Xương trongsụnbịpháhuỷởgiaiđoạncốthoáthứpháttạoraốngtuỷdàiởthânxương. − Từtrungtâmcốthoá,mạchmáuvàmôliênkếttạoxươngtiếptụctiếnvề 2đầucủathânmôhìnhsụnlầnlượtpháhuỷvàthaythếsụn.Kếtquảlàmiếngsụn đặcbiếnthànhmộtốngxươngcốtmạc,2đầuđượcbịtkínbởi2nútsụn,ởgiữacó mộthốcdàilàốngtuỷchứatuỷxương.Giữađầuvàthâncủaxươngcómộtvùnggọi làvùngcốthoávớinhữnglớptheothứtựtừđầuđếnthânxươngnhưsau: +Lớpsụntrongkhôngcónhữngthayđổihìnhtháicủatếbàosụn. +Lớpsụnxếphàng(sụntăngsinh):gồmnhữngtậpđoàntếbàosụncùng dòngkiểutrục. +Lớpsụnphìđại:cáctếbàosụntrươngto. +Lớpsụnnhiễmcalci:chấtcănbảnsụnnhiễmcalci,tếbàosụnbịthoái hoá. +Lớpsụncốthoá:Sụnbịpháhuỷvàxươngtrongsụnđượctạothành. ❖Ởđầumôhìnhsụn:sựcốthoánguyênphátbắtđầumuộnhơn. -Đầutiêncũnglàsựxuấthiệntrungtâmcốthoáởtrungtâmkhốisụncủađầu môhìnhsụn.Sựcốthoálantoảtừvùngtrungtâmraxungquanhkhốisụn.Kếtquả:ở trungtâmkhốisụnlàmộthốcchứatuỷxươngvàxungquanhnólàvùngcốthoá,từ ngoạivivàotrungtâmcũnggồmcáclớptheothứtự:sụntrong,sụnxếphàng,sụn phìđại....Ởphíatrôngvàothânxương,sựcốthoásớmbịngừnglạivìphảiđểramột băngsụnnốigiữađầuvàthânxương. ❖Ởthânxương HoàngĐứcViệt–SinhK37 14 / 15 Môxươngvàquátrìnhtạoxương Xươngđượctạoraởgiaiđoạncốthoánguyênphátđượcsửasanglạivàđược thaythếbằngxươnghavers. -Ởphíangoài,màngxươngvẫntiếptụctạoranhữngláxươngcốtmạcđắpvàothân xươnglàmthânxươngngàycàngdàylên. -Ởphíatrongmạchmáuvàhuỷcốtbàotừốngtuỷtiếnvàothànhxươngđặcpháhuỷ xươngcốtmạctạoranhữngđườnghầmhìnhốnggọilànhữngkhoảngtrống Howship.Tạocốtbàokèmtheochúngtạoranhữngláxươngđồngtâmđắpvàothành củanhữngkhoảngtrốngHowshiplàmchokhoảngtrốngngàycànghẹplạivàcuối cùngchỉcònlạimộtốnghẹpgọilàốnghavers.Ốnghaversvànhữngláxươngđồng tâmtạothànhhệthốnghavers.Phíangoàicùngcủathânxươngbaogiờcũngcònlại mộtsốláxươngcốtmạctạothànhhệthốngcơbảnngoài.Khiốngtuỷkhôngtonữa, tạocốtbàocủatuỷxươngtạoramộtsốcácláxươngđắpvàomặttrongthânxương tạorahệthốngcơbảntrong. ❖Ởđầuxương:xươngtrongsụndầndầnbịpháhuỷvàđượcthaythếbởixương haversxốp,trừvùngngoạivilàxươngcốtmạcvàởmặtkhớplàsụnkhớp. Sựpháttriểncủaxươngdài:xươngdàiradosựpháttriểncủabăngsụnnốinằmgiữa đầuvàthânxương.Xươngtoradosựhoạtđộngcủamàngxương. 3.Cáchoạtđộngtusửaxương(tạoxươngthứphát=tạoxươngtừxương): −Hầunhưtoànbộxươngđặccủatrẻsơsinhđượctạobởixươngđặcnguyên phátmàphầnlớnsẽđượcthếbằngxươngđặcthứphát. −Sựchuyểnxươngnguyênphátthànhthứphátlàkếtquảcủamộthoạtđộngtusửa gọilàtusửaHavers.Quátrìnhnàyxảyraliêntụcsuốtcuộcđời,nhưngđặcbiệt HoàngĐứcViệt–SinhK37 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) 15 / 15