(LUẬN VĂN THẠC SĨ) Biến đổi sinh kế của người Tày ở biên giới tỉnh Lạng Sơn từ đổi mới (1986) đến nay (nghiên cứu trường hợp thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn)

Mô tả tài liệu
1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ===***=== PHẠM THỊ THU HÀ BIẾN ĐỔI SINH KẾ CỦA NGƢỜI TÀY Ở BIÊN GIỚI TỈNH LẠNG SƠN TỪ ĐỔI MỚI (1986) ĐẾN NAY (Nghiên cứu trường hợp thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Chuyên ngành: Dân tộc học Hà Nội - 2012 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 1 / 15 2 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ===***=== PHẠM THỊ THU HÀ BIẾN ĐỔI SINH KẾ CỦA NGƢỜI TÀY Ở BIÊN GIỚI TỈNH LẠNG SƠN TỪ ĐỔI MỚI (1986) ĐẾN NAY (Nghiên cứu trường hợp thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Chuyên ngành: Dân tộc học Mã số: 60 22 70 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Sỹ Giáo Hà Nội - 2012 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 2 / 15 5 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài................................................................................... 10 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 12 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 13 4. Nguồn tài liệu ....................................................................................... 13 5. Đóng góp của luận văn ............................................................................ 5 6. Bố cục của luận văn .............................................................................. 14 Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................... 15 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 15 1.1.1. Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài ........................................ 15 1.1.2. Nghiên cứu của các tác giả trong nước ......................................... 17 1.2. Cơ sở lý luận và Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................... 23 1.2.1. Cơ sở lý luận ................................................................................ 23 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................. 23 1.3. Một số khái niệm cơ bản .................................................................. 24 1.3.1. Khái niệm sinh kế ........................................................................ 24 1.3.2. Một số khái niệm khác ................................................................. 26 1.4. Hƣớng tiếp cận Lý thuyết ................................................................ 27 Tiểu kết chƣơng 1.................................................................................... 34 Chƣơng 2. SINH KẾ TRUYỀN THỐNG CỦA Dân tộc học Hà Nội - 2012 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 1 / 15 2 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ===***=== PHẠM THỊ THU HÀ BIẾN ĐỔI SINH KẾ CỦA NGƢỜI TÀY Ở BIÊN GIỚI TỈNH LẠNG SƠN TỪ ĐỔI MỚI (1986) ĐẾN NAY (Nghiên cứu trường hợp thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Chuyên ngành: Dân tộc học Mã số: 60 22 70 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Sỹ Giáo Hà Nội - 2012 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 2 / 15 5 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài................................................................................... 10 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 12 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 13 4. Nguồn tài liệu ....................................................................................... 13 5. Đóng góp của luận văn ............................................................................ 5 6. Bố cục của luận văn .............................................................................. 14 Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .................... 15 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 15 1.1.1. Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài ........................................ 15 1.1.2. Nghiên cứu của các tác giả trong nước ......................................... 17 1.2. Cơ sở lý luận và Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................... 23 1.2.1. Cơ sở lý luận ................................................................................ 23 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................. 23 1.3. Một số khái niệm cơ bản .................................................................. 24 1.3.1. Khái niệm sinh kế ........................................................................ 24 1.3.2. Một số khái niệm khác ................................................................. 26 1.4. Hƣớng tiếp cận Lý thuyết ................................................................ 27 Tiểu kết chƣơng 1.................................................................................... 34 Chƣơng 2. SINH KẾ TRUYỀN THỐNG CỦA NGƢỜI TÀY Ở XÃ TÂN THANH ....................................................................................... 36 2.1. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu - xã Tân Thanh......................... 36 2.1.1. Địa lý tự nhiên ............................................................................. 36 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ............................................................. 38 2.1.3. Dân cư, dân tộc ............................................................................ 41 2.1.4. Người Tày ở xã Tân Thanh .......................................................... 41 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 3 / 15 6 2.2. Các thành phần của sinh kế truyền thống ...................................... 46 2.2.1. Nông nghiệp ................................................................................ 46 2.2.1.1. Trồng trọt .............................................................................. 46 2.2.1.2. Chăn nuôi .............................................................................. 53 2.2.2. Lâm nghiệp .................................................................................. 46 2.2.3. Nghề thủ công .............................................................................. 56 2.2.4. Kinh tế tự nhiên ........................................................................... 58 2.2.5. Chợ phiên và trao đổi ................................................................... 60 Tiểu kết chƣơng 2.................................................................................... 63 Chƣơng 3. BIẾN ĐỔI TRONG PHƢƠNG THỨC MƢU SINH CỦA NGƢỜI TÀY Ở TÂN THANH TỪ ĐỔI MỚI (NĂM 1986) ĐẾN NAY ...... 65 3.1. Sự chuyển đổi sinh kế truyền thống ................................................ 65 3.1.1. Trong trồng trọt........................................................................... 65 3.1.2. Trong chăn nuôi ........................................................................... 71 3.1.3. Sinh kế từ rừng ............................................................................ 72 3.2.Các hình thức sinh kế mới ................................................................ 74 3.2.1. Lao động làm thuê ....................................................................... 74 3.2.2. Buôn bán, dịch vụ ........................................................................ 85 Tiểu kết chƣơng 3.................................................................................... 86 Chƣơng 4. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN BIẾN ĐỔI SINH KỀ CỦA NGƢỜI TÀY Ở XÃ TÂN THANH .................................................. 88 4.1.Những yếu tố tác động ...................................................................... 88 4.1.1. Tác động của yếu tố Chính sách ................................................... 88 4.1.2.Mở cửa biên giới và bình thường hóa quan hệ Việt - Trung .......... 90 4.1.3. Sự thành lập Khu kinh tế cửa khẩu Tân Thanh ............................. 95 4.1.4. Chương trình phát triển vùng biên của Trung Quốc - chiến lược “Hưng biên phú dân” ........................................................................... 100 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 4 / 15 7 4.2. Tác động của biến đổi sinh kế tới đời sống kinh tế - văn hóa - xã hội của ngƣời Tày ở Tân Thanh ................................................................. 101 4.2.1. Đời sống kinh tế ......................................................................... 101 4.2.2. Đời sống văn hóa ......................................................................... 97 4.2.3. Đời sống xã hội .......................................................................... 105 4.3. Những vấn đề đặt ra ...................................................................... 109 4.3.1. Đất đai và sinh kế bền vững ....................................................... 119 4.3.2. Vấn đề gìn giữ văn hóa truyền thống ......................................... 122 4.3.3. Những bất ổn, rủi ro và bất bình đẳng ........................................ 114 4.3.4. Phát triển kinh tế gắn với đảm bảo an ninh biên giới .................. 118 Tiều kết chƣơng 4.................................................................................. 119 KẾT LUẬN ............................................................................................... 121 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 124 PHẦN PHỤ LỤC...................................................................................... 134 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 5 / 15 8 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Bảng giá giống vụ xuân năm 2012 .............................................. 69 Bảng 3.2: Diện tích và Năng suất cây trồng thôn Bản Thẩu năm 2011 ........ 70 Bảng 3.3.: Cây ăn quả chính trên địa bàn thôn Bản Thẩu năm 2011 ............ 70 Bảng 3.4: Thực trạng chăn nuôi của thôn Bản Thẩu năm 2011 .................... 72 Bảng 4.1: Cơ cấu lao động phi nông nghiệp thôn Bản Thẩu năm 2011 ...... 102 Bảng 4.2: Cơ cấu thu nhập của gia đình ông Hoàng Văn Điền năm 1987 (trước Đổi mới) ......................................................................... 103 Bảng 4.3: Cơ cấu thu nhập của gia đình ông Hoàng Văn Điền hiện nay ...... 94 Bảng 4.4: Cơ cấu thu nhập của gia đình ông Hoàng Văn Hoàn năm 2011 ... 95 Bảng 4.5: Cơ cấu thu nhập của gia đình bà Nông Thị Xuyến năm 2011 .... 105 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 6 / 15 9 BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT BĐBP : Bộ đội biên phòng CNH - HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa KTCK : Kinh tế cửa khẩu Nxb : Nhà xuất bản THCS : Trung học cơ sở UBND : Uỷ ban Nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa XNK : Xuất nhập khẩu TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 7 / 15 10 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sinh kế là hoạt động tất yếu của con người để tồn tại, là cách thức con người tác động vào tự nhiên, môi trường để tạo ra của cải vật chất nhằm đảm bảo cuộc sống mưu sinh của mình. Sinh kế cũng là một trong những thành tố quan trọng của văn hóa tộc người, có mối quan hệ hữu cơ với văn hóa đảm bảo đời sống (văn hóa vật chất), văn hóa xã hội (cấu trúc, thiết chế, các quan hệ xã hội) và văn hóa nhận thức (tín ngưỡng, tôn giáo, ngôn ngữ…). Mặt khác, cũng như văn hóa tộc người, sinh kế cũng có quan hệ mật thiết với các yếu tố môi sinh (tự nhiên và xã hội), có giao lưu, tiếp nhận và trao đổi với các cộng đồng khác. Chính điều đó làm cho văn hóa cũng như sinh kế tộc người luôn có những thích ứng để sinh tồn và phát triển. Cũng như các thành tố khác của văn hóa tộc người, sinh kế có thể cung cấp các dữ liệu quan trọng trong việc tìm hiểu nguồn gốc, quá trình tộc người, quá trình thiên di, ảnh hưởng văn hóa…Vì thế có thể cung cấp những cơ sở quan trọng trong việc hoạch định các chương trình, dự án phát triển kinh tế, xã hội có tính chiến lược cho từng khu vực, lãnh thổ cụ thể. Việc nghiên cứu sinh kế cũng giúp chúng ta hiểu được hệ thống tri thức trong sản xuất đã tích lũy, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ở những môi trường tự nhiên - xã hội khác nhau, các tộc người lại có những cách ứng xử khác nhau để tồn tại và phát triển. Vì thế, nghiên cứu sinh kế giúp chúng ta hiểu được đặc thù, sắc thái riêng biệt của từng tộc người. Hiện nay, sự vận động, thay đổi và phát triển của xã hội ngày càng diễn ra nhanh và toàn diện hơn. Trong bối cảnh đó, văn hóa cũng như sinh kế của các tộc người cũng có những thay đổi để thích ứng. Việc nghiên cứu sinh kế cũng như sự biến đổi của nó ở những thời điểm nhất định là công việc cần TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 8 / 15 11 thiết. Điều đó chẳng những góp phần hiểu biết toàn diện hơn về văn hóa tộc người mà còn thấy được sự thay đổi, thích ứng của các cộng đồng trong những giai đoạn cụ thể của lịch sử. Khu vực biên giới Việt - Trung, trong đó có tỉnh Lạng Sơn là nơi không chỉ có đường biên giới chính trị phân định ranh giới mà còn có những đặc điểm lịch sử, kinh tế và văn hóa rất riêng cần được khám phá. Trong tiềm thức của người dân nói chung, vùng biên giới vẫn được hình dung là nơi “sơn cùng thủy tận”, xa xôi hẻo lánh hay còn được gọi là “miền biên viễn”. Dưới thời phong kiến Việt Nam, các vua chúa cũng thường coi “miền biên viễn” là nơi lam sơn chướng khí, khó cai trị nên thường thu phục các tù trưởng địa phương để thực thi chiến lược bảo toàn lãnh thổ. Đây là nơi những nhân vật hoạt động xuyên biên giới nổi tiếng được biết đến trong lịch sử như Nùng Chí Cao, Lưu Vĩnh Phúc và cũng là nơi ẩn tích của nhà Mạc. Vào thế kỷ XIV, tể tướng nhà Trần là Phạm Sư Mạnh, trên đường tuần thú xứ Lạng, dừng chân trước Ải Chi Lăng, đã cảm thán về vùng biên trong bài Chi Lăng động bằng câu thơ: Chi Lăng quan hiểm dữ thiên tề (Ải Chi Lăng hiểm trở tựa lên trời) Dưới thời thực dân, các nhà tù nổi tiếng cũng được lập ra ở vùng biên nhằm đầy ải tù nhân. Tuy nhiên, lịch sử dường như đã thay đổi, vùng biên viễn hiểm trở ấy xưa, nay đang trở mình thành một khu vực kinh tế năng động với các mối giao lưu kinh tế - văn hóa và xã hội xuyên biên giới, thu hút một lượng lớn cư dân đến sinh cơ lập nghiệp. Do đó, nghiên cứu những đổi thay đang diễn ra ở vùng biên, có ý nghĩa rất quan trọng trong nhận thức tình hình thực tế. Vùng biên giới Lạng Sơn cũng là khu vực được Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực này được xem là vấn đề sống còn trong chiến lược bảo vệ đất nước. Nghiên cứu cư dân ở đây, những năng động kinh tế - xã hội và các mối quan hệ tộc người xuyên biên giới do đó có ý nghĩa đặc biệt, góp phần vào quá trình xây dựng chiến lược phát triển vùng TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 9 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 12 biên mà trong đó yếu tố con người phải được quan tâm đúng mức, phải là chủ thể của mọi chương trình phát triển ở khu vực này. Cho đến nay, phần lớn các công trình nghiên cứu về người Tày thường chỉ đi sâu tìm hiểu quá trình lịch sử tộc người, tổ chức xã hội cổ truyền, phong tục tập quán, hôn nhân gia đình, lễ hội…còn những vấn đề về văn hóa đương đại trong mối quan hệ với sự biến đổi kinh tế - xã hội và với quá trình giao lưu quốc tế hầu như chưa được đề cập nhiều. Tân Thanh là một trong những xã biên giới thuộc huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn, nằm trong khu kinh tế cửa khẩu Tân Thanh - Pò Chài, phía Đông giáp Trung Quốc, có đường biên dài 8 km, dân cư chủ yếu là người Tày Nùng. Nằm trong khu kinh tế cửa khẩu, có nền kinh tế thương mại - dịch vụ khá phát triển trong nhiều năm trở lại đây, Tân Thanh là nơi gặp gỡ, giao lưu, trao đổi mua bán giữa người Tày với cư dân ở bên kia biên giới. Các hoạt động này đang tạo nên sự biến chuyển lớn về kinh tế, văn hóa, xã hội của người Tày ở Tân Thanh. Chính vì thế, tôi đã chọn đề tài “Biến đổi sinh kế của người Tày ở vùng biên giới tỉnh Lạng Sơn từ Đổi mới (1986) đến nay (Nghiên cứu trường hợp thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn)” làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu - Làm rõ về sinh kế truyền thống cũng như những biến đổi trong sinh kế hiện nay của người Tày ở thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn. - Nghiên cứu các yếu tố tác động đến hoạt động sinh kế của người Tày và sự lựa chọn các chiến lược sinh kế của cư dân ở đây. - Góp phần tìm kiếm các giải pháp tốt nhất để ổn định đời sống, phát triển kinh tế cùng với việc bảo tồn các giá trị văn hóa của người Tày ở Tân Thanh. * Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra đối với đề tài này là: TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 10 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 13 - Sinh kế truyền thống của người Tày ở thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh là gì? Hiện nay nó có những thay đổi như thế nào? Nguyên nhân nào dẫn đến sinh kế của họ biến đổi như vậy? - Hoạt động sinh kế chính hiện nay của các hộ gia đình người Tày ở thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh là gì? - Những tác động hay hệ quả của biến đổi sinh kế tới đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của họ ra sao? Nó đặt ra những hiện trạng và khó khăn gì mà tộc người phải đối diện? 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sinh kế hay các phương thức mưu sinh của người Tày ở thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài là các vấn đề có liên quan đến sinh kế và sự biến đổi sinh kế. Với khuôn khổ của một luận văn thạc sĩ, nghiên cứu được giới hạn ở dân tộc Tày tại thôn Bản Thẩu, xã Tân Thanh, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn từ thời kỳ Đổi mới (năm 1986) đến nay. Bản Thẩu là thôn giáp biên, nằm trong khu kinh tế cửa khẩu Tân Thanh nên chịu tác động mạnh của sự phát triển kinh tế và du nhập văn hóa so với các thôn khác, các nhóm xã hội nghề nghiệp cũng đa dạng. Vì thế, tôi đã chọn đây làm địa bàn nghiên cứu. 4. Nguồn tài liệu Nguồn tư liệu của luận văn bao gồm có tài liệu thành văn và tài liệu điền dã Dân tộc học. - Tài liệu thành văn: Là các công trình nghiên cứu, sách, báo, tạp chí liên quan đến sinh kế của các dân tộc thiểu số nói chung và của người Tày nói riêng. Bên cạnh đó là các nguồn tài liệu thứ cấp của UBND huyện Văn Lãng, UBND xã Tân Thanh. TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 11 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 14 - Tài liệu điền dã: Được tác giả tiến hành khảo sát qua 2 đợt tại địa bàn. Đợt 1 (kéo dài 2 tuần, vào tháng 10 năm 2011), đợt 2 (kéo dài 2 tuần, vào tháng 2 năm 2012). 5. Đóng góp của luận văn - Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu về sinh kế truyền thống và những biến đổi trong sinh kế hiện nay của người Tày ở một địa phương cụ thể. - Trên cơ sở nguồn tư liệu mới về sinh kế của người Tày, luận văn đã chỉ ra sự thích ứng, năng động của tộc người trong sự vươn lên tìm kiếm sinh kế mới ở vùng biên giới, cùng với đó là những yếu tố tác động đến sự chuyển đổi này. - Luận văn đóng góp thêm cơ sở khoa học giúp các nhà quản lý, hoạch định chính sách có những giải pháp hữu hiệu nhằm ổn định sinh kế bền vững đối với người Tày ở Tân Thanh. 6. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phần phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương với nội dung như sau: Chương 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu Chương 2: Sinh kế truyền thống của người Tày ở Tân Thanh Chương 3: Sự biến đổi trong phương thức mưu sinh của người Tày ở Tân Thanh từ Đổi mới (năm 1986) đến nay Chương 4: Những yếu tố tác động đến biến đổi sinh kế của người Tày ở Tân Thanh. TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 12 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 15 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài Cho đến nay, công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài về người Tày ở Việt Nam dưới thời thuộc Pháp có một số cuốn sách như Ghi chép về người Thổ ở thượng du Bắc Bộ (1988) của Girard D’Henry; Sưu tập truyện cổ tích Thổ trên hai bờ sông Lô (1905) của A. Bonifacy; Các dân tộc miền núi Bắc Bộ (1908) của E.Dignet; Lòng kiên nhẫn vô biên: truyện cổ tích Thổ (1915) của A. Bonifacy; Lễ hội Tày ở Hồ Bồ (1915) của L.M.Auguste và A. Bonifacy; Những nghi lễ trong tang ma của người Thổ của A. Bonifacy…Bên cạnh đó, công trình nghiên cứu về người Tày ở Lạng Sơn nói riêng theo sự hiểu biết của tôi mới chỉ có Vấn đề tộc người trong quốc gia dân tộc Việt Nam - Lịch sử cận hiện đại trong dân tộc Tày - Nùng ở biên giới Việt - Trung được tiến hành bởi tác giả người Nhật Bản Ito Masako. Những ý tưởng về sinh kế đã được giới thiệu trong các nghiên cứu của Robert Chambers vào giữa những năm 80 và sau đó được Chambers và Conway phát triển thêm vào đầu những năm 90 của thế kỷ XX. Theo hai ông, sinh kế bao gồm các khả năng, các tài sản (gồm cả nguồn lực vật chất và xã hội) và các hoạt động cần thiết như phương cách để sinh tồn. Sinh kế là bền vững khi nó có thể giúp con người đối mặt, vượt qua sự căng thẳng và những thương tổn, bảo toàn hay tăng thêm các khả năng và các tài sản hiện tại và tương lai trong bối cảnh không phá hoại nguồn tài nguyên tự nhiên cơ bản. TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 13 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 16 Trong vài thập kỷ qua, vấn đề môi trường đã nổi lên là một trong những vấn đề nhận được nhiều quan tâm nhất của nhân loại. Vì thế, Năm 2003, tác giả Koos Neefjes đã cho ra mắt cuốn Môi trường và sinh kế: các chiến lược phát triển bền vững. Xuyên suốt cuốn sách là những đề xuất thực tiễn dựa trên các nghiên cứu điển hình rút ra từ những kinh nghiệm phong phú của Oxfam về công tác phát triển và về cứu trợ với các cộng đồng bị lề hóa, cả ở nông thôn lẫn thành thị. Môi trường và sinh kế nhằm mục đích ủng hộ các cuộc vận động của các tổ chức phát triển địa phương và quốc tế, cải thiện việc soạn thảo và thực thi các chiến lược phát triển và tăng cường các dự án hoạch định, giám sát với sự tham gia, đánh giá tác động. Trong công trình này, tác giả đã tìm hiểu mối quan hệ giữa con người với môi trường theo nghĩa rộng (bao gồm cả con người và các quan hệ xã hội) để đề ra chính sách và chiến lược bảo vệ và phát triển môi trường bền vững, chống đói nghèo trên toàn thế giới. Phải chăng có thể quy cho đói nghèo đã gây nên khủng hoảng môi trường toàn cầu hay ngược lại, sự xuống cấp của môi trường toàn cầu mới là nguyên nhân chính của nghèo khổ? Câu hỏi đó nằm ở tâm điểm của cuốn sách mà tác giả quan niệm “môi trường” theo nghĩa rộng nhất: Môi trường bao gồm cả con người và các quan hệ xã hội. Trước hết, nó phản ánh những mối quan hệ giữa đói nghèo với sự thay đổi của môi trường, từ cả góc độ lý thuyết và thực hành. Tiếp đó, cuốn sách giới thiệu các khung hành động của các cơ quan phát triển, thăm dò các quan hệ quyền lực và tư tưởng về sự tham gia của những người có lợi ích thiết thân và đặc biệt là quan niệm về sinh kế bền vững. Sau nữa, cuốn sách thảo luận những công cụ và phương pháp tiếp cận dự án quản lý. Cuối cùng, nó xem xét làm thế nào để các chiến lược và chính sách có thể giải quyết được những nguyên nhân cơ cấu của môi trường xuống cấp và nghèo đói. TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 14 / 15 (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) (LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son)(LUAN.VAN.THAC.SI).Bien.doi.sinh.ke.cua.nguoi.Tay.o.bien.gioi.tinh.Lang.Son.tu.doi.moi.(1986).den.nay.(nghien.cuu.truong.hop.thon.Ban.Thau..xa.Tan.Thanh..huyen.Van.Lang..tinh.Lang.Son) 17 1.1.2. Nghiên cứu của các tác giả trong nước Người Tày ở Việt Nam là một trong những tộc người có lịch sử và truyền thống văn hóa lâu đời. Chính vì thế đã thu hút được nhiều nhà khoa học nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Ngay từ thời kỳ nhà Lê và nhà Nguyễn đã xuất hiện những tập sách viết về các dân tộc ở Việt Nam, trong đó có người Tày như: Dư địa chí của Nguyễn Trãi; Kiến văn tiểu lục của Lê Qúy Đôn; Lịch triều hiến chương loại chí và Hoàng Việt địa dư chí của Phan Huy Chú; Cao Bằng lục của Phan Lê Phiên; Cao Bằng ký lược của Phạm An Phù; Hưng Hóa ký lược của Phạm Thận Duật; Cao Bằng thực lục của Bế Hữu Cung; Cao Bằng tạp chí của Bế Huỳnh; Cao Bằng sự tích của Nguyễn Đức Nhã; Hưng Hóa xứ phong thổ lục của Hoàng Bình Chính…Những công trình này tuy còn sơ sài nhưng có ý nghĩa nhất định, giúp chúng ta hiểu được phần nào những sinh hoạt văn hóa dân gian của người Tày ở Việt Nam. Dưới thời thuộc Pháp, cũng có một số cuốn sách và bài báo viết về tộc người Tày như Sưu tập dân ca đám cưới dân tộc Thổ ở Lạng Sơn và Cao Bằng (1941) và Dân tộc Thổ (1943) của Nguyễn Văn Huyên; Tục hỏa táng của người Thổ của Đỗ Hoàng Lạc trên Tạp chí Tri tân số 97/1943. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhất là từ ngày hòa bình lập lại (1954) đến nay, việc tìm hiểu văn hóa, xã hội của người Tày ngày càng được đặc biệt chú ý để phục vụ cho chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta. Các cơ quan nghiên cứu như Viện Dân tộc học, Viện Văn học, Viện Sử học, Viện Nghiên cứu Văn hóa…cũng như các trường Đại học (Sư phạm Việt Bắc, Sư phạm Hà Nội I, Đại học Tổng hợp Hà Nội…) đã tiến hành nhiều cuộc điều tra thực địa và tích lũy được nhiều tư liệu khoa học giúp ích cho việc nghiên cứu xã hội, lịch sử và văn hóa của tộc người Tày. Trên các tạp chí chuyên ngành như Học tập, Dân tộc đoàn kết, Nghiên cứu Lịch sử, Văn học, Dân tộc học, Văn hóa dân gian, Văn hóa nghệ thuật…đã đăng tải nhiều bài viết về dân tộc Tày, giúp chúng ta hiểu được nguồn gốc lịch sử, phong tục tập quán, TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) 15 / 15