Luận văn Quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRỊNH NGỌC ANH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN DƯỚI GÓC NHÌN C�

��A KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC Xà HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC Xà HỘI TRỊNH NGỌC ANH QUẢN LÝ TÀI

CHÍNH CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN DƯỚI GÓC NHÌN CỦA KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số:8.34.02.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. LÊ HUY TRỌNG LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Những kết quả trong Luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ một công trình nào khác. Tác giả Trịnh Ngọc Anh MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN. 6 1.1 Khái niệm về dự án và quản lý dự án 6 1.2. Khái niệm về quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện 10 1.3 Quy trình quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện11 1.4 Nội dung quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện14 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH MỘT SỐ DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN 21 2.1. Khái quát tình hình một số dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện21 2.2. Công tác quản lý tài chính trong xây dựng các nhà máy nhiệt điện do Tập đoàn điện lực Việt Nam đầu tư.26 2.3. Thực trạng quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng một số dự án nhà máy nhiệt điện qua góc nhìn của Kiểm toán nhà nước. 30 Chương 3: ĐÁNH GIÁ TÍNH KINH TẾ, HIỆU QUẢ, HIỆU LỰC TRONG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN - VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ 62 3.1. Đánh giá tính kinh tế, hiệu quả và hiệu lực trong quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện.62 3.2. Một số khuyến nghị nhằm tăng cường tính hiệu quả của các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện. 70 3.3. Kiến nghị đối với cơ quan Bộ và Chính phủ73 KẾT LUẬN 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 76 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ đầy đủ BCKT Báo cáo kiểm toán BCTC Báo cáo tài chính CĐT Chủ đầu tư DAĐT Dự án đầu tư ĐTXD Đầu tư xây dựng EVN Điện lực Việt Nam GPMB Giải phóng mặt bằng KTNN Kiểm toán nhà nước KHKT Kế hoạch kiểm toán KH&ĐT Kế hoạch và đầu tư NCKT Nghiên cứu khả thi NCTKT Nghiên cứu tiền khả thi NHNN Ngân hàng Nhà nước NSNN Ngân sách nhà nước NSTW Ngân sách trung ương TMĐT Tổng mức đầu tư TKKT-TDT Thiết kế kỹ thuật – Tổng dự toán TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên NSĐP Ngân sách địa phương TW Trung ương XDCB Xây dựng cơ bản WB Ngân hàng thế giới DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH Hình 1.1: Phương pháp xác định Tổng mức đầu tư 15 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, ngành Công nghiệp đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển đặc biệt là công nghiệp điện. Điện năng là một loại hàng hóa đặc thù, là động lực thúc đẩy phát triển sản xuất và đời sống xã hội. Do đó, ngành Điện được coi là ngành hạ tầng cơ sở và sự phát triển của ngành Điện phải đi tiên phong. Trong những năm qua, hoạt động điện lực đã được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư thích đáng. Ngành điện lực đã và đang thực hiện có hiệu quả và có những đóng góp đáng kể vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Khác với các sản phẩm hàng hoá thông thường, điện có khả năng đáp ứng nhanh chóng những biến đổi của nhu cầu tại mọi thời điểm và tính hầu như không thể dự trữ được của điện đòi hỏi tất cả các dây chuyền sản xuất, truyền tải và phân phối điện phải luôn luôn ở trong tình trạng sẵn sàng đáp ứng nhu cầu phụ tải. Vì thế, sự phát triển ngành Điện đòi hỏi phải đồng bộ và phải có lượng vốn đầu tư rất lớn. Bên cạnh nguồn điện từ các nhà máy thủy điện lớn thì cần phải xây dựng các nhà máy nhiệt điện nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng của đất nước. Đó là lý do mà Chính phủ cho phép thực hiện xây dựng nhiều nhà máy nhiệt điện. Và để các nhà máy nhiệt điện này hoạt động hiệu quả, đúng mục tiêu thì công tác quản lý các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện đóng vai trò vô cùng quan trọng. Trong những năm qua các nhà máy nhiệt điện đi vào hoạt động đã đóng góp phần đáng kể trong nguồn cung điện năng đáp ứng nhu cầu sản xuất và sinh hoạt. Tuy nhiên quá trình xây dựng nhà máy nhiêt điện gặp nhiều khó khăn về địa bàn xây dựng, về vốn đầu tư, về công tác quản lý dự án và sự phối hợp của các cơ quan ban ngành, địa phương. Vì vậy các nhà máy nhiệt điện này chưa đạt được hiệu quả như mong muốn, đặc biệt việc quản lý các dự án, quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện còn nhiều vấn đề cần phải hoàn thiện. Đó là lý do tôi lựa chọn đề tài “Quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện dưới góc nhìn của Kiểm toán Nhà nước” để hoàn thành luận văn Thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Dự án xây dựng các nhà máy nhiệt điện có nguồn vốn từ vốn nhà nước tại các tập đoàn, chủ yếu là Tập đoàn Điện lực và vốn vay thương mại có bảo lãnh của Chính phủ. Để nghiên cứu việc quản lý nguồn vốn này cũng như quản lý tài chính nói chung tại các dự án, tác giả luận văn đã tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến quản lý tài chính và quản lý dự án. Các tài liệu như: Quản trị tài chính đầu tư lý thuyết và ứng dụng tác giả TS.Đinh Thế Hiển; Lập, thẩm định, phê duyệt, quản lý & điều hành dự án đầu tư xây dựng tác giả PGS.TS Thái Bá Cẩn; Lập, đọc, phân tích và kiểm tra báo cáo tài chính tác giả PGS.TS. Trần Mạnh Dũng - PGS.TS.Phạm Đức Cường - TS. Đinh Thế Hùng. Các báo cáo tài chính do kiểm toán độc lập thực hiện như: Đoàn Thị Ngọc Trai (2003) với công trình “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp ở Việt Nam”; Phạm Tiến Hưng (2009) với nghiên cứu “Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính của các Công ty xây lắp của các tổ chức kiểm toán độc lập”; Nguyễn Thị Mỹ (2012) với công trình “Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính của các Công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam”; Phí Thị Kiều Anh (2016) với đề tài “Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính ngân hàng thương mại tại các doanh nghiệp kiểm toán độc lập ở Việt Nam” . Các nghiên cứu này phần lớn tập trung vào việc làm rõ những nội dung cơ bản của kiểm toán BCTC và quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính (BCTC) với các dữ liệu minh chứng tại các đơn vị nghiên cứu, phần lớn qua phỏng vấn và thống kê mô tả; quan sát và qua đó đưa ra các giải pháp cùng kiến nghị để hoàn thiện tổ chức kiểm toán, quy trình kiểm toán… do kiểm toán độc lập thực hiện. Bên cạnh đó tác giả luận văn cũng nghiên cứu các tài liệu kiểm toán dự án đầu tư do Kiểm toán nhà nước (KTNN) thực hiện, có thể kể đến: + Lưu Trường Kháng (2012) với công trình “Hoàn thiện quy trình và phương pháp kiểm toán dự án đầu tư do Kiểm toán nhà nước Việt Nam thực hiện”. Trong nghiên cứu này, tác giả tập trung nghiên cứu giai đoạn thực hiện kiểm toán, trong đó chủ yếu nghiên cứu về kiểm toán BCTC và kiểm toán tuân thủ có kết hợp kiểm toán hoạt động ở mức độ hạn chế đối với các dự án đầu tư xây dựng công trình do KTNN Việt Nam thực hiện. Tác giả nhấn mạnh vào các bước thực hiện trong thực hiện kiểm toán và phương pháp kiểm toán mà phần nhiều là thực hiện thử nghiệm cơ bản (thực hiện thủ tục phân tích; kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ, số dư và trình bày) trong kiểm toán. Nghiên cứu có đối tượng là kiểm toán dự án đầu tư nói chung do KTNN thực hiện. + Vương Đình Huệ (2009) với đề tài “Nội dung và phương pháp kiểm toán hoạt động đối với các Chương trình, dự án đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước”. Trong nghiên cứu này, tác giả tập trung vào đánh giá 3Es, đó là tính kinh tế (Economy), tính hiệu lực (Effectiveness) và tính hiệu quả (Efficiency) của Chương trình dự án đầu tư từ nguồn vốn NSNN cấp dưới phương diện cả về lý luận và thực tiễn qua dữ liệu minh chứng để qua đó nhằm hoàn thiện nội dung và phương pháp kiểm toán hoạt động của dự án đầu tư nói chung do KTNN thực hiện. Nghiên cứu này tập trung chủ yếu vào dự án đầu tư sử dụng vốn từ ngân sách. + Hoàng Văn Lương (2012) với công trình “Hoạt động kiểm toán đối với việc chống thất thoát lãng phí và tiêu cực trong đầu tư xây dựng cơ bản”. Trong nghiên cứu này, tác giả khảo sát thực trạng kiểm toán đầu tư XDCB có gắn với nội dung tập trung về thất thoát lãng phí và tiêu cực mà thực sự không rõ ràng trong việc phát hiện và qua kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra các giải pháp nhằm phòng, chống thất thoát lãng phí và tiêu cực trong đầu tư XDCB nói chung. Trong nghiên cứu này tác giả đi sâu vào các công trình đầu tư XDCB với sự đa dạng của nguồn vốn. + Cù Hoàng Diệu (2016) với đề tài “Hoàn thiện kiểm soát chất lượng dự án đầu tư do Kiểm toán nhà nước thực hiện”. Trong nghiên cứu này, tác giả Cù Hoàng Diệu tập trung vào khảo sát đánh giá hoạt động kiểm soát chất lượng của các dự án đầu tư nói chung; qua đối tượng, phạm vi, nội dung, hình thức, phương pháp, quy trình, nhân sự kiểm soát chất lượng và đưa ra đánh giá kết quả đạt được và tồn tại để đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát chất lượng kiểm toán dự án đầu tư nói chung. + Nguyễn Thanh Thủy (2016) với đề tài “Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Hà”. Trong nghiên cứu này, tác giả đã tổng hợp lý luận và thực tiễn công tác quản lý tài chính dự án đầu tư đầu tư xây dựng cơ bản của các doanh nghiệp nói chung và phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Hà. Luận văn cho thấy những hạn chế công tác quản trị tài chính dự án đầu tư dự án đầu tư xây dựng cơ bản của Công ty này. Trên cơ sở những tồn tại công tác quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng cơ bản của công ty, luân văn đã nghiên cứu đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng cơ bản, đảm bảo cho các mục tiêu phát triển ủa Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Hà trong những năm tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích: Nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính tại các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện. Nhiệm vụ: Để đạt được mục tiêu trên cần - Trình bày, luận giải một cách có hệ thống cơ sở lý luận công tác đầu tư xây dựng các nhà máy nhiệt điện. - Phân tích, đánh giá thực trạng của các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện trong những năm qua. - Đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện . 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là hoạt động đầu tư một số dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện và công tác quản lý dự án, quản lý tài chính dự án. - Phạm vi nghiên cứu: Quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện từ 2015-2017. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp chung: Duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. - Phương pháp cụ thể: Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp: Thống kê, phân tích, so sánh, đánh giá dựa trên nguồn số liệu là kết quả kiểm toán để nghiên cứu nhằm đạt mục tiêu của đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa về lý luận - Hệ thống hóa những nội dung cơ bản về dự án và quản lý tài chính dự án nhiệt điện - Qua nghiên cứu đã xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính dự án dưới góc nhìn của Kiểm toán nhà nước. 6.2.Ý nghĩa về thực tiễn - Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố tới quá trình quản lý tài chính tại một số dự án nhiệt điện. Đây là thông tin quan trọng để chủ đầu tư hay cơ quan chức năng có thể quản lý một cách có hiệu quả và phù hợp với các quy định hiện hành. - Đề xuất các giải pháp và khuyến nghị nhằm hoàn thiện quy trình quản lý tài chính tại các dự án nhiệt điện các dự án đầu tư nhiệt điện. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn gồm có 3 chương. Cụ thể là: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về quản lý dự án và quản lý tài chính các dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính một số dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện Chương 3: Đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực trong quản lý tài chính dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện và một số khuyến nghị. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN 1.1 Khái niệm về dự án và quản lý dự án 1.1.1. Khái niệm dự án Dự án là tập hợp các đề xuất để thực hiện một phần hay toàn bộ công việc nhằm đạt được mục tiêu hay yêu cầu nào đó trong một thời gian nhất định dựa trên nguồn vốn xác định (khoản 7 Điều 4 - Luật Đấu thầu). Dự án là một quá trình mang đặc thù riêng bao gồm một loạt các hoạt động được phối hợp và kiểm soát, có định ngày khởi đầu và kết thúc, được thực hiện với những hạn chế về thời gian, chi phí và nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu phù hợp với những yêu cầu cụ thể. Dự án là đối tượng của quản lý, có mục tiêu rõ ràng, yêu cầu phải được hoàn thành trong một khoảng thời gian quy định, có dự toán tài chính từ trước và nói chung không được vuợt qua dự toán đó. ❖ Đặc điểm chủ yếu của dự án: - Mục tiêu của dự án bao gồm hai loại: + Mục tiêu mang tính thành quả là yêu cầu mang tính chức năng của dự án như công suất, chỉ tiêu kỹ thuật. + Mục tiêu mang tính ràng buộc như thời hạn hoàn thành, chi phí, chất lượng. - Mang những yếu tố không chắc chắn và rủi ro. - Chỉ tồn tại trong một thời gian nhất định. - Yêu cầu có sự kết hợp nhiều nguồn lực đa dạng. ❖ Những đặc điểm khác của dự án: - Một dự án cá biệt có thể là một phần của một dự án lớn - Trong quá trình triển khai thực hiện, các mục tiêu và đặc điểm kết quả một số dự án sẽ được xác định lại. - Kết quả của dự án có thể là một sản phẩm hoặc một số đơn vị của sản phẩm. - Bộ máy tổ chức chỉ là tạm thời và được thành lập trong thời gian thực hiện dự án - Sự tương tác giữa các hoạt động dự án có thể phức tạp. 1.1.2. Khái niệm quản lý dự án a. Quản lý dự án và đặc trưng của nó Quản lý dự án là sự vận dụng lý luận, phương pháp, quan điểm có tính hệ thống để tiến hành quản lý có hiệu quả toàn bộ công việc liên quan tới dự án dưới sự ràng buộc về nguồn lực có hạn. Để thực hiện mục tiêu dự án, các nhà đầu tư phải lên kế hoạch tổ chức, chỉ đạo, phối hợp, điều hành, khống chế và định giá toàn bộ quá trình từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc dự án. Quản lý dự án bao gồm những đặc trưng cơ bản sau: - Chủ thể của quản lý dự án chính là người quản lý dự án. - Khách thể của quản lý dự án liên quan đến phạm vi công việc của dự án (tức là toàn bộ nhiệm vụ công việc của dự án). Những công việc này tạo thành quá trình vận động của hệ thống dự án. Quá trình vận động này được gọi là chu kỳ tồn tại của dự án. - Mục đích của quản lý dự án là để thực hiện mục tiêu của dự án, tức là sản phẩm cuối cùng phải đáp ứng được yêu cầu của khách hàng. Bản thân việc quản lý không phải là mục đích mà là cách thực hiện mục đích. - Chức năng của quản lý dự án có thể khái quát thành nhiệm vụ lên kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều tiết, khống chế dự án. Nếu tách rời các chức năng này thì dự án không thể vận hành có hiệu quả, mục tiêu quản lý cũng không được thực hiện. Quá trình thực hiện mỗi dự án đều cần có tính sáng tạo, vì thế chúng ta thường coi việc quản lý dự án là quản lý sáng tạo. b. Nội dung quản lý dự án Quản lý dự án là việc giám sát, chỉ đạo, điều phối, tổ chức, lên kế hoạch đối với 4 giai đoạn của vòng đời dự án trong khi thực hiện dự án (giai đoạn hình thành, giai đoạn phát triển, giai đoạn trưởng thành và giai đoạn kết thúc). Mục đích của nó là từ góc độ quản lý và tổ chức, áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu dự án như mục tiêu về giá thành, mục tiêu thời gian, mục tiêu chất lượng. Vì thế, làm tốt công tác quản lý là một việc có ý nghĩa vô cùng quan trọng. ❖ Quản lý phạm vi dự án Tiến hành khống chế quá trình quản lý đối với nội dung công việc của dự án nhằm thực hiện mục tiêu dự án. Nó bao gồm việc phân chia phạm vi, quy hoạch phạm vi, điều chỉnh phạm vi dự án . ❖ Quản lý thời gian dự án Quản lý thời gian dự án là quá trình quản lý mang tính hệ thống nhằm đảm bảo chắc chắn hoàn thành dự án theo đúng thời gian đề ra. Nó bao gồm các công việc như xác định hoạt động cụ thể, sắp xếp trình tự hoạt động, bố trí thời gian, khống chế thời gian và tiến độ dự án. ❖ Quản lý chi phí dự án Quản lý chi phí dự án là quá trình quản lý chi phí, giá thành dự án nhằm đảm bảo hoàn thành dự án mà chi phí không vượt quá mức trù bị ban đầu. Nó bao gồm việc bố trí nguồn lực, dự tính giá thành và khống chế chi phí. ❖ Quản lý chất lượng dự án Quản lý chất lượng dự án là quá trình quản lý có hệ thống việc thực hiện dự án nhằm đảm bảo đáp ứng được yêu cầu về chất lượng mà khách hàng đặt ra. Nó bao gồm việc quy hoạch chất lượng, khống chế chất lượng và đảm bảo chất lượng. ❖ Quản lý nguồn nhân lực Quản lý nguồn nhân lực là phương pháp quản lý mang tính hệ thống .