Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy tác phẩm truyện ngắn văn học Việt Nam ở Trung tâm GDTX TP Thanh Hoá

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN THÀNH PHỐ THANH HOÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GI�

��NG DẠY TÁC PHẨM TRUYỆN NGẮN VĂN HỌC VIỆT NAM Ở TRUNG TÂM GDTX THÀNH PHỐ THANH HOÁ Người thực hiện: Lê Thị Liên Chức vụ : Tổ trưởng chuyên môn SKKN thuộc

bộ môn : Ngữ văn THANH HOÁ NĂM 2017 1 SangKienKinhNghiem.net MỤC LỤC Trang I. Mở đầu: 1.1. Lý do chọn đề tài 03 1.2. Mục đích nghiên cứu04 1.3. Đối tượng nghiên cứu.04 1.4. Phương pháp nghiên cứu .04 II. Nôi dung của sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. 04 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng những kinh nghiệm 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 06 2.3.1. Tìm hiểu nhan đề tác phẩm . 06 2.3.2. Tìm hiểu qua nội dung cốt truyện . 08 2.3.3. Tìm hiểu tình huống truyện . 10 2.3.4. Tìm hiểu các chặng đường biến đổi của nhân vật . 11 2.3.5. Tìm hiểu chi tiết tiêu biểủ nhằm bộc lộ tính cách nhân vật 12 2.3.6. Tìm hiểu cách trần thuật truyện, giọng điệu tác giả 14 2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. 15 III. Kết luận, kiến.nghị. 17 3.1. Kết luận 3.2. Kiến nghị Tài liệu tham khảo . 18 Danh mục: Các đề tài sáng kiến kinh nghiệm đã được hội đồng đánh giá xếp loại cấp phòng GD&ĐT, cấp sở GD&ĐT và các cấp cao hơn xếp loại từ C trở lên …………………….………………………………………19 2 SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com I. Mở đầu: 1.1. Lý do chọn đề tài “Văn học là nhân học” ( M r Goorki) Văn học đến với mỗi người rất tự nhiên bởi lẽ từ khi còn nằm trong nôi ai cũng nghe được những câu hát ru của bà của mẹ, văn học trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của mỗi người dân Việt Nam.Vì vậy môn văn có chức năng quan trọng, có vai trò đặc biệt trong giáo dục mục đích, động cơ học tập đúng đắn cho học sinh. Dạy học môn ngữ văn là một môn khoa học có vai trò quan trọng trong Nhà trường. Hiện nay, khi nền kinh tế phát triển yêu cầu xã hội hóa giáo dục, tất nhiên con người có biến đổi tâm lí và đạo đức. Đạo đức chiến đấu, hy sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc đang chuyển dần sang đạo đức làm người công dân tốt, người lao động sáng tạo, đạo dức kinh doanh đạt hiệu quả,.Tất cả cùng góp phần làm cho dân giàu nước mạnh. Như vậy, mục tiêu bao quát và cao nhất của môn văn là góp phần hình thành và phát triển nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa cho học sinh, một nhân cách cân đối cả về trí tuệ lẫn tâm hồn, nhân văn và thẩm mỹ, có hiểu biết và có kỹ năng hành động đáp ứng nhu cầu do thực tế cuộc sống đòi hỏi. Dạy học ngữ văn là một môn học chú trọng nhiều đến mục tiêu hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh qua các tác phẩm văn học giúp học sinh phát triển toàn diện năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo và hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, từng bước hoàn thành tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh những hành trang về đối nhân xử thế, sống đẹp, sống có ý nghĩa để bước vào đời .Trong Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 và Ngữ văn lớp 12 đã đưa vào chương trình giảng dạy một số tác phẩm văn xuôi truyện ngắn, khai thác tác phẩm truyện ngắn như thế nào để có hiệu quả là một việc làm cần thiết, giúp học sinh không những tiếp cận đúng mà còn tạo hứng thú, niềm say mê cho học sinh trong mỗi tiết học. Giúp học sinh tự lĩnh hội, chủ động tiếp thu kiến thức, rèn luyện và hình thành các kĩ năng trong quá trình dạy - học tác phẩm văn chương trong Nhà trường. Mỗi người thầy đều luôn muốn học hỏi nâng cao, luôn tìm cách dạy tốt nhất truyền đạt những cái đúng, cái hay, cái đẹp, cái cần thiết đối với các em, nhưng nhiều em không chú trọng đến việc đọc và học tác phẩm truyện ngắn văn học Việt Nam, các em hiểu một cách hời hợt mơ hồ thậm chí còn hiểu sai lệch nội dung của tác phẩm. Là giáo viên giảng dạy bộ môn ngữ văn tôi muốn học sinh của mình học tốt môn ngữ văn, hiểu đúng nội dung tác phẩm, cảm nhận sâu sắc ý nghĩa của tác phẩm . Qua thực tế bản thân và đồng nghiệp trong những năm qua, tôi đã đúc rút được : “ Một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy tác phẩm truyện ngắn văn học Việt Nam ở Trung tâm GDTX Thành Phố Thanh Hoá ” với mong muốn các em hiểu được nội dung của các bài văn, thấy được cái hay cái đẹp của môn văn và ngày càng yêu thích văn chương. 1.2. Mục đích nghiên cứu tanninh0112@gmail.com 3 SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com Mục đích cao nhất của việc dạy học môn ngữ văn không chỉ cung cấp cho học sinh kiến thức cơ bản của môn học, mà còn hướng dẫn cho học sinh có kỹ năng cách đọc - hiểu, để học sinh tự thu nhận thông tin và phân tích các vấn đề được phán ánh trong các tác phẩm văn học. Nên giáo viên là người đóng vai trò hướng dẫn, tổ chức hoạt động dạy học cùng học sinh. Để sau mỗi bài học các em tự cảm thụ, phân tích, lĩnh hội đầy đủ chính xác về nội dung, nghệ thuật, quan điểm tư tưởng mà nhà văn phán ánh trong tác phẩm văn học. Đặc biệt dạy học tác phẩm văn chương luôn gắn với cuộc sống của mọi thời đại. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng phản ánh trong tác phẩm truyện ngắn văn học Việt Nam là sự tổng hợp các yếu tố về lịch sử, xã hội, chính trị và giá trị bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc Việt Nam: Lòng yêu nước, yêu quê hương và gia đình; tinh thần tụ tôn của dân tộc; lí tưởng xã hội chủ nghĩa; lòng nhân ái; ý thức tôn trọng pháp luật; tinh thần hiếu học; chí tiến thủ lập thân; lập nghiệp . Nhằm đáp ứng yêu cầu chung của giáo dục là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện”. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tác phẩm truyện ngắn văn học Việt Nam : Tìm hiểu nhan đề tác phẩm, tìm hiểu qua nội dung cốt truyện, tìm hiểu tình huống truyện , Tìm hiểu các chặng đường biến đổi của nhân vật, tìm hiểu chi tiết tiêu biểủ nhằm bộc lộ tính cách nhân vật, tìm hiểu cách trần thuật truyện, giọng điệu tác giả . rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. II. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm1 Trong số các giải pháp của “Chiến lược phát triển giáo dục 2001- 2010” đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Đảng ta xác định: “Đổi mới và hiện đại hoá phương pháp giáo dục chuyển từ việc truyền đạt tri thức thụ động, thầy giảng trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp nhận tri thức. Dạy cho người học có phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách hệ thống có tư duy phân tích tổng hợp. Từ đó phát triển được năng lực của mỗi cá nhân, tăng cường tính chủ động, tự chủ sáng tạo của học sinh”. Như vậy, hoạt động dạy học trong Nhà trường không phải là cung cấp kiến thức một chiều, mà nhằm hướng dẫn cho học sinh cách học. Để đạt được hiệu quả này bản thân mỗi giáo viên phải có trình độ chuyên môn vững vàng, năng lực cảm thụ và truyền đạt, nghệ thuật sư phạm linh hoạt sáng tạo, tâm huyết với nghề, luôn cập nhật thông tin mới nhất để đưa vào bài giảng phù hợp xu thế về đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.[1] tanninh0112@gmail.com 4 SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com Theo giáo sư Lê Bá Hán, Trần Đình Sử: “TruyÖn ng¾n là tác phẩm tự sự cỡ nhỏ. Nội dung của thể loại truyện ngắn bao trùm hầu hết các phương diện đời sống: Đời tư thế sự hay sử thi, nhưng cái độc đáo của nó là ngắn. Truyện ngắn viết ra để tiếp thu liền một mạch. thường khắc họa một hiện tượng, phát hiện một nét bản chất trong quan hệ nảy sinh hay đời sống tâm hồn của con người. T¸c phÈm truyÖn ng¾n th­êng chØ chó ý ®Õn mét khÝa c¹nh nµo ®ã trong ®êi sèng ®Ó tõ ®ã n©ng cao, kh¸i qu¸t thµnh mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa x· héi réng lín. [2] 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng những biện pháp2: * Thực trạng: Môn văn có chức năng quan trọng, có vai trò đặc biệt trong giáo dục mục đích, động cơ học tập đúng đắn cho học sinh. Một thực tế được thấy rõ hiện nay là: phần đông học sinh ngán ngại học môn Ngữ văn, ít đầu tư cho môn này, dẫn đến hiệu quả học tập không cao, không đều giữa các môn học. Một thực trạng là học sinh không học bài, không soạn bài, không đọc văn bản, lên lớp học thụ động, chép và trả bài một cách máy móc. Những điều này dẫn đến kết quả là học sinh không hứng thú khi tiếp nhận tác phẩm văn chương; không có kỹ năng vận dụng kiến thức để viết một bài luận cho đúng, hay; thiếu tư duy sáng tạo, thiếu tinh thần thái độ học tập đúng đắn. Trung tâm GDTX Thành Phố Thanh Hóa với số lượng khoảng hơn 200 học sinh, chất lượng đầu vào kém, các em chưa có động cơ học tập, lười học, chán học. Chính vì động cơ học tập lệch lạc, mờ nhạt dẫn đến kết quả học tập còn yếu kém,. trong các giờ học văn chỉ số ít học sinh chăm chỉ học, phát biểu xây dựng bài, còn một số học sinh khác rất mơ hồ, không chỉ ở học sinh khối 10 ,11 mà ngay cả học sinh khối 12 chuẩn bị thi tốt nghiệp cũng chưa chú trọng đến giờ học môn văn. Hầu hết các em viết những câu văn mơ hồ, sử dụng từ không đúng nghĩa hoặc không đúng văn cảnh, thậm chí có em còn viết sai tên tác giả, tên nhân vật,. Như vậy, chúng ta thấy học sinh còn mắc rất nhiều lỗi khi viết văn, cảm thụ tác phẩm chưa tốt, chưa hiểu hết được ý tưởng của tác giả,. VÝ dô: Trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài một số bạn viết: “Nhiều lần Mỵ định tẩu thoát đời mình để khỏi sống nhục nhã”; “Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ đã lên án khốc liệt thời chiến tranh trong xã hôi bấy giờ ” ; “ Cũng vì sức sống tiềm tàng giật gân ấy của Mỵ làm ta luôn nảy sinh một tâm lý nóng vội ”… * Nguyên nhân: - Về phía gia đình: Gia đình có vai trò quan trọng đối với con cái, do thiếu sự quan tâm và giáo dục của các bậc phụ huynh ; cũng có nhiều gia đình có hoàn cảnh éo le, bố mẹ chia tay hoặc bố mất, mẹ mất,.các em sao nhãng việc học tập. Bên cạnh đó cũng có phụ huynh và học sinh cho rằng môn văn "dễ" nên không chú ý học. tanninh0112@gmail.com 5 SangKienKinhNghiem.net Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)