Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục theo quan điểm: Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI PHẦN I. MỞ ĐẦU Như chúng ta đã biết: Ngày nay việc nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đ�

��u trong xã hội. Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và đào tạo, đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học, theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động c�

�a học sinh trong hoạt động học tập, mà phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của giáo viên, trong việc tổ chức hoạt động học tập, nhằm giúp học sinh chủ động đạt các mục tiêu dạy học. Nghị quyết TW2 Ban chấp hành TW khoá VIII đã chỉ rõ nhiệm vụ quan trọng của ngành GD& ĐT là: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”. Như vậy: Muốn thực hiện được nhiệm vụ quan trọng đó, giáo viên phải tổ chức hướng dẫn cho trẻ tham gia vào các loại hình hoạt động phong phú, đa dạng “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” là một quan điểm giáo dục tiến bộ về vị trí của trẻ em và vai trò của giáo viên. Nó góp phần định hướng cho quá trình hoạt động và xây dựng môi trường giáo dục trong trường mầm non.“Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” được xây dựng dựa trên hứng thú, nhu cầu, kinh nghiệm và khả năng của trẻ. tạo cơ hội cho trẻ được phát triển toàn diện, không chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ. Chương trình không chỉ quan tâm tới trẻ "học được cái gì" mà còn chú trọng "học như thế nào", tức là cho trẻ những trải nghiệm học tập tích cực để phát triển đam mê ham học hỏi của trẻ và khả năng tự học.Với quan điểm “mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt” và “mỗi đứa trẻ đều có cơ hội được học bằng nhiều cách khác nhau”, vì vậy dạy cho trẻ mầm non cần được tiếp cận với phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm”. Đó là phương pháp mà giáo viên cần chú ý đến hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ để hiểu, đánh giá đúng và tôn trọng. Việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm “Lấy trẻ làm trung tâm” là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong những năm gần đây. Đặc biệt năm học 2017-2018, nhằm thực hiện có chất lượng, đạt hiệu quả nội dung này, Sở, Phòng GD&ĐT đã chỉ đạo các trường mầm non đẩy mạnh việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ theo quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” phù hợp với điều kiện thực tế của trường, lớp và khả năng của trẻ theo các nội dung của Bộ tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm GD lấy trẻ làm TT trong trường Mầm non. Như vậy: Sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học thì đã rõ, song để thực hiện được rộng khắp trong toàn ngành thật không đơn giản, nó đòi hỏi người giáo viên mầm non không chỉ có bản lĩnh nghề nghiệp vững vàng, thay đổi nhận thức mà còn phải tự mình vượt qua những thói quen đã ăn sâu, bám rễ. Hãy nhìn vào những đôi mắt trẻ thơ! Chúng ta sẽ thấy sự háo hức, niềm khát khao hiểu biết vô bờ. Chúng đang mong đợi các cô giáo truyền cho cách tự phát hiện, chiếm lĩnh và sử dụng tri thức một cách tự nhiên nhất, giản đơn nhất và cũng khó quên nhất.Trong những năm qua cùng với sự phát triển của các bậc học khác, bậc học mầm non đã có nhiều đóng góp to lớn, thực sự có trách nhiệm gieo những hạt 1 SangKienKinhNghiem.net giống tốt, mầm non tốt tạo tiền đề vững chắc cho nhiệm vụ giáo dục đào tạo cho thế hệ trẻ mai sau. Thực tế hiện nay, nhiều giáo viên mầm non đã miệt mài, trăn trở, mong muốn và quyết tâm đổi mới song trong khi thực hiện lại rơi vào lúng túng, mất phương hướng, chính vì vậy việc dạy học mang tính chất truyền dạy, lĩnh hội, nhồi nhét, dập khuôn, máy móc vẫn tồn tại. Đứng ở góc nhìn tổng thể có thể thấy việc nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ trong một nhà trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố: trường lớp, trang thiết bị, trình độ giáo viên, trình độ quản lý của cán bộ, công tác xã hội hoá, nhận thức của phụ huynh vv… nhưng tính đến kết quả giáo dục toàn diện trên mỗi đứa trẻ mầm non thì yếu tố phương pháp dạy học cho trẻ mầm non là yếu tố quan trọng nhất. Để có được chất lượng giáo dục như mong đợi theo chương trình giáo dục mầm non được Bộ GD&ĐT ban hành thì vai trò của người giáo viên được khẳng định là vô cùng quan trọng trong việc đổi mới về phương pháp dạy học, đó là làm gì để phá vỡ sự thụ động của người học, phá vỡ kiểu dạy truyền thống của giáo viên: Cô giáo nói, trẻ lĩnh hội và làm theo. Cùng với thời gian thực hiện, chương trình GDMN gắn với sự phát triển về mặt sinh lý đang dần hoàn thiện của trẻ. Là Tổ trưởng tổ chuyên môn và giáo viên trực tiếp đứng lớp 5 tuổi tôi nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp công dân tý hon đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Thực hiện chủ trương đổi mới phương pháp dạy học nói chung và bậc học mầm non nói riêng. Tôi cũng xin mạnh dạn đưa ra những suy nghĩ và hiểu biết của mình về cách thức nâng cao chất lượng giáo dục đối với một đơn vị miền núi còn gặp nhiều khó khăn. Tôi đã luôn trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp với đặc điểm nhận thức của trẻ. Để việc đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm không chỉ là phong trào, không chỉ được nhìn thấy trên bề nổi mà còn được nhân rộng ở các lớp trong nhà trường và phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm trở thành kỹ năng của mỗi cô giáo. đồng thời phát huy tính sáng tạo trong thiết kế và tổ chức các hoạt động cho trẻ, tôi đã chọn đề tài "Một số biện pháp giáo dục theo quan điểm: Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm"để làm đề tài nghiên cứu. 1.2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu vấn đề này với mục đích là để tìm ra những biện pháp tốt nhất áp dụng linh hoạt vào tổ chức các hoạt động hướng vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. 1.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Một số biện pháp giáo dục theo quan điểm: Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm Tại lớp mẫu giáo lớn A2Trường mầm non Xuân Phú. 1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp thống kê. - Phương pháp điều tra và đánh giá - Phương pháp quan sát. - Phương pháp thực hành, trải nghiệm. 2 SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com II. PHẦN NỘI DUNG SKKN 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN Khi nói về đổi mới hình thức tổ chức, đổi mới phương pháp dạy học cho trẻ mầm non, không ít quan điểm cho rằng "Trẻ nhỏ biết gì mà dạy", " mầm non chỉ chăm sóc tốt là được, mầm non đâu cần đổi mới phương pháp,” Các nhà giáo dục đã nghiên cứu thực nghiệm và chứng minh: Trẻ lọt lòng mẹ đã sớm hình thành con đường học tập. Học tập với trẻ mầm non không phải cứ là học “toán”, học “văn”…. học của trẻ mầm non rất đơn giản, học của trẻ mầm non là học để tiếp cận với nền văn minh của xã hội, học của trẻ mầm non: là tên gọi và đồ vật xung quanh; là học cách sử dụng đúng thiết bị đồ dùng hàng ngày; cách sử dụng thiết bị vệ sinh cá nhân, đồ dùng vệ sinh chung, đồ dùng sinh hoạt, đồ dùng phục vụ ăn ngủ sao cho đúng, phù hợp. Dù chỉ là học cách mở vòi nước, tắt vòi nước; là học cách sắp xếp đồ dùng cá nhân trên giá hoặc trong tủ một cách nhanh nhất, gọn gàng nhất; là tìm hiểu về đồ dùng hàng ngày có chất liệu dễ vỡ, hay dễ hỏng và biết cách giữ gìn an toàn cho bản thân khi sử dụng; là tập nói và sử dụng ngôn ngữ tự kể về mình, kể lại những việc mình đã làm, đã từng thấy hoặc tưởng tượng ra bằng ngôn ngữ của mình một cách mạch lạc nhất; là tìm hiểu cơ thể mình có những gì, cần những gì, vệ sinh các bộ phận trên cơ thể như thế nào để biết tự vệ sinh cơ thể, biết yêu quý, giữ gìn và tự bảo vệ bản thân ở mức đơn giản nhất; là tự trang trí làm đẹp cho bản thân, tự trưng bày, làm đẹp cho lớp của mình; học của trẻ mầm non là "Tái tạo" thực tế cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ thông qua việc chơi các trò chơi vv… phù hợp theo độ tuổi mầm non. Có thể thấy rõ, “học” của trẻ mầm non gắn liền với chăm sóc trẻ, và việc tập cho trẻ làm quen với “học” ở mỗi giai đoạn phát triển sinh lý lại là tiền đề cho sự phát triển của cơ thể trẻ ở giai đoạn tiếp theo. Trong một lớp học có bao nhiêu trẻ thì có bấy nhiêu sự khác biệt cá nhân, những sự khác biệt này bao gồm cả về thể chất, năng lực, trí lực, xu hướng, hứng thú. Và tất cả các trẻ đều có quyền đòi hỏi được quan tâm đáp ứng nhu cầu của bản thân. Trẻ tiếp thu kiến thức không phải chỉ thông qua kênh nghe, kênh nhìn mà còn phải được tham gia thực hành ngay trên lớp hoặc được vận dụng, trao đổi thể hiện suy nghĩ, chính kiến của mình. Những kết quả nghiên cứu khoa học hiện đại cũng đã cho thấy, Nếu chỉ nghe nhìn thì thông tin kiến thức thu nhận được 20%, nếu trẻ được trao đổi, chia sẻ ý kiến với nhau trong nhóm bạn thì khả năng tiếp thu sẽ là 55%. Khả năng thu nhận kiến thức sẽ tăng lên 90% khi trẻ sử dụng kiến thức đã có được dạy lại cho các bạn học của mình. Điều này cho thấy tác dụng tích cực của việc dạy học lấy trẻ làm trung tâm. * Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là: - Dựa trên nhu cầu hứng thú, khả năng và thế mạnh của từng trẻ, tin tưởng rằng mỗi trẻ đều có thể thành công và tiến bộ. - Tạo nhiều cơ hội cho trẻ học bằng nhiều hình thức khác nhau gồm cả hoạt động vui chơi. - Vui chơi cung cấp cho trẻ nhiều cơ hội để học tập như khám phá, sáng tạo, giả vờ, tưởng tượng và tương tác với bạn bè. tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com 3 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com - Phản ánh được mức độ phát triển của từng cá nhân trẻ và xây dựng dựa trên những gì trẻ đã biết và có thể làm. * Đặc điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm - Trẻ nào cũng được hỗ trợ để tham gia. - Trẻ có được sự khuyến khích để tạo ra sự lựa chọn. - Trẻ được khuyến khích để giải quyết vấn đề. - Trẻ được khuyến khích và hỗ trợ để hợp tác và làm việc cùng nhau. - Giáo viên xác định được và thỏa mãn những hứng thú, hiểu biết, ý kiến và kỹ năng của trẻ, mở rộng việc học cho từng trẻ. - Tạo cơ hội và thời gian cho trẻ được học tập, cung cấp nhiều cơ hội khác nhau để trẻ khám phá trải nghiệm và diễn đạt những gì trẻ biết và hiểu. 2.2.THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SKKN Như chúng ta đã biết: Cách dạy học của nền giáo dục nước ta từ xưa đến nay là thuyết minh hàng loạt kiến thức qua sách vở, bài giảngbuộc người học phải ghi nhớ một cách máy móc, thụ động còn giáo viên thì phải thực hiện theo đúng những gì đã dự kiến trong giáo án. Cách dạy này yêu cầu người học phải cố nhớ, lắng nghe toàn bộ kiến thức từ người dạy. Và từ thế hệ này sang thế hệ khác chúng ta sẽ tạo ra những con người thụ động, giáo điều, nguyên tắc theo sách vở và khả năng độc lập, tư duy sáng tạo kém. Đa số giáo viên có thể trình bày những định nghĩa hay, khái niệm về giáo dục lấy trẻ làm trung tâm một cách chuẩn xác, chi tiết. Nhưng thực tế việc thực hiện các hoạt động cho trẻ( Hoạt động học tập, hoạt động vui chơi)vẫn rơi vào tình trạng giáo viên làm trung tâm, mặc dù chúng ta đã đổi mới chương trình và phương pháp giáo dục. Trường mầm non nơi tôi công tác cũng đã đi vào thực hiện theo hướng dẫn của ngành về việc áp dụng phương pháp dạy học ” Lấy trẻ làm trung tâm”Nhưng hiệu quả chưa cao. Bản thân đầu năm học 2017-2018.Tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi. Khi tổ chức các hoạt động theo chương trình giáo dục mầm non tôi đã nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau: a. Thuận lợi: - Nhà trường đầu tư tương đối đầy đủ đồ dùng cơ sở vật chất phục vụ cho việc chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. - Ban giám hiệu trực tiếp chỉ đạo sát xao việc đổi mới hình thức phương pháp giáo dục trẻ. - Bản thân tôi là một giáo viên luôn yêu nghề, mến trẻ, có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm chăm sóc và giáo dục trẻ. - Bước đầu Phụ huynh đã hiểu và quan tâm đến ngành học. - Trẻ được học và phân chia đúng theo độ tuổi. b. Khó khăn: * Về phía giáo viên: Bản thân trong những năm qua chưa nhận thức đầy đủ về phương pháp dạy học “lấy trẻ làm trung tâm” Song vẫn còn thiếu chủ động trong việc giảng dạy, còn phụ thuộc quá nhiều vào tài liệu. Tổ chức các hoạt động còn độc lập, tách rời, mang nặng cung cấp kiến thức cho trẻ, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo ở trẻ, Việc tạo môi trường trong và ngoài lớp để trẻ được học tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com 4 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tập, được trải nghiệm tham quan khám phá ở mọi lúc mọi nơi còn hạn chế. Môi trường lớp học được thay đổi thường xuyên theo từng chủ đề nhưng nội dung và hình thức chưa phong phú, hấp dẫn đối với trẻ. Việc đánh giá trẻ còn chung chung, còn đánh giá sự tiến bộ của trẻ này so với trẻ khác. *Về phía nhà trường: Sân vườn chưa được quy hoạch phù hợp, chưa có các góc chơi ngoài trời cho trẻ chơi. Đồ dùng, đồ chơi chưa thật sự phong phú về chủng loại, chưa có nhiều đồ chơi phát triển trí tuệ. *Về phía phụ huynh Đa số phụ huynh là người dân tộc nên việc quan tâm chăm sóc con em còn hạn chế, Chưa coi trọng việc học tập của con, cho con đi học không đúng giờ, chưa chuyên cần, còn coi nhẹ việc học tập của con vì chỉ nghĩ các cháu đến trường mầm non chủ yếu là vui chơi và ăn ngủ và thường cho con nghỉ học tùy tiện nên ít nhiều làm ảnh hưởng tới kết quả học tập của lớp. Phụ huynh học sinh chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, thái độ hợp tác giáo dục trẻ chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. * Về phía trẻ: Số trẻ trên lớp đông một số trẻ không hứng thú tham gia vào hoạt động, chưa nắm được kiến thức, kỹ năng trong các hoạt động, cung cấp kiến thức trong quá trình học. Nội dung Tổng Tốt Khá Trung Yếu số bình cháu SL % SL % SL % SL % Khả năng hứng thú, tập 8 21 14 37 11 29 5 13 trung chú ý, nắm được 38 kiến thức và kỹ năng trong giờ học . Trẻ mạnh dạn, tích 8 21 10 26 12 32 8 21 cực tham gia các hoạt động Trẻ biết cách giải 5 13 8 21 12 32 13 34 quyết các tình huống. (Bảng khảo sát đầu năm – Tháng 9) c. Nguyên nhân của thực trạng : - Lập kế hoạch hoạt động ngày còn theo thói quen cũ, chưa phát huy tích cực của trẻ, chưa tìm hiểu, chưa đánh giá được vốn kiến thức, kỹ năng của trẻ. - Đánh giá trẻ hàng ngày còn chung chung, chưa thể hiện việc quan sát các biểu hiện, các hành vi cũng như việc tiếp thu kiến thức, kĩ năng của trẻ một cách rõ nét. - Ngoài ra, giáo viên chưa mạnh dạn, tự tin để độc lập xây dựng kế hoạch, nên chưa thể hiện nét đặc trưng riêng của mỗi cá nhân, chưa tạo được hứng thú và chưa phát huy được tính tích cực của trẻ. tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com 5 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)