Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua môn Đạo đức

1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài: Để thực hiện sứ mệnh “trồng người” cao cả, mỗi trường học ngay từ bậc học đầu tiên phải xây dựng môi trườ

ng sư phạm tích cực, thân thiện. Thân thiện giữa thầy với thầy, trò với trò, giữa thầy với trò và giữa nhà trường với cộng đồng theo nguyên lý “giáo d

ục tay ba” nhà trường – gia đình – xã hội. Mục tiêu của mô hình xây dựng “Trường học thân thiện – học sinh tích cực” là chú trọng giáo dục cho học sinh kỹ năng sống, tâm hồn trong sáng, hiểu biết và trân trọng những giá trị lịch sử văn hoá cách mạng của chính quê hương mình. Đồng thời có sự thống nhất cao việc tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học trong toàn cấp học; kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống. Theo tôi, kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân.Dù là kĩ năng nào cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người. Cho nên, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có tầm quan trọng. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy, cô giáo. Với học sinh tiểu học đây là giai đoạn đầu tiên hình thành nhân cách cho các em, giúp các em có một kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này và đây cũng là một vấn đề mà xã hội và phụ huynh hết sức quan tâm. Xác định tầm quan trọng đó trong quá trình dạy học môn Đạo đức lớp 3 tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm “ Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua môn Đạo đức ”. 1.2.Mục đích nghiên cứu: - Rèn kỹ năng sống cho HS lớp 3 thông qua môn Đạo đức . - Qua nghiên cứu lí luận và thực tiễn về rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh, dạy học môn Đạo đức ở trường Tiểu học, đề tài hướng tới đề xuất một số biện pháp giáo dục Kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua môn Đạo đức. 1.3.Đối tượng nghiên cứu: - Các biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua việc dạy đạo đức cho học sinh lớp 3A trường Tiểu học Thiệu Vân. 1.4.Phương pháp nghiên cứu: *Nghiên cứu lý luận: - Đọc tham khảo các tài liệu có liên quan đến giáo dục kĩ năng sống ở Tiểu học. Tìm hiểu những cơ sở khoa học trong tài liệu nói trên và các vấn đề đưa ra mà chưa được ứng dụng. *Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Sử dụng các phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; phương pháp thống kê, xử lý số liệu. 1 SangKienKinhNghiem.net 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm: Thực hiện nghị quyết 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ giáo dục và đào tạo Về việc phát động phong trào thi đua: "Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực" trong các trường phổ thông giai đoạn 20082016, trong đó nội dung: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh phù hợp với lứa tuổi của học sinh. Căn cứ nhiệm vụ năm học 2017-2018 của ngành, của trường về việc chú trọng: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được rèn luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường sống lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để bước vào đời tự tin hơn. Xuất phát từ mục tiêu của môn học, dạy Đạo đức là dạy học sinh những hành vi ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội và quyền trẻ em trong các tình huống đơn giản cụ thể của cuộc sống hàng ngày. Nội dung của môn Đạo đức kết hợp giữa giáo dục quyền với giáo dục trách nhiệm bổn phận của học sinh. Chính vì vậy, tôi luôn lồng ghép việc thực hành kỹ năng sống vào trong các giờ học đạo đức để giúp các em tự tin hơn trong cuộc sống. 2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: 2.2.1.Đặc điểm tình hình: Trong năm học 2017- 2018, tôi được ban giám hiệu phân công chủ nhiệm lớp 3A có 32 học sinh. Thoạt nhìn các em, tôi nhận thấy đa số các em đều khoẻ mạnh, khá nhiều em có khuôn mặt xinh xắn, sáng sủa, dễ thương nhưng khi vào chương trình học một tuần lễ, đứng trên bục giảng tổ chức dẫn dắt truyền đạt để các em lĩnh hội kiến thức cơ bản của các môn học, quan sát nề nếp sinh hoạt hàng ngày cũng như các kĩ năng sống của các em tôi nhận thấy: - Các em chưa biết cách ứng xử phù hợp với các chuẩn mực và chưa biết biến nhận thức thành hành vi chuẩn mực. - Các em chưa biết cách giao tiếp, ứng xử phù hợp và linh hoạt trong cuộc sống hàng ngày. - Các em đôi khi còn có những biểu hiện tiêu cực như gây gổ, đánh nhau, nói năng tuỳ tiện trong giờ học, chế giễu các bạn, lấy cắp đồ dùng học tập của các bạn, xưng hô chưa phù hợp, việc vận dụng các kiến thức các em đã học vào thực tế còn máy móc. - Nhiều em học giỏi nhưng chưa có khả năng tự vấn, tự chủ còn rụt rè, kĩ năng giao tiếp rất hạn chế. 2.2.2.Nguyên nhân: - Do sự phát triển tâm sinh lý của các em chưa ổn định, các em thích tìm tòi cái mới lạ, song các em còn quá non nớt nên nghĩ sao là nói và làm vậy. - Nhiều phụ huynh quá bận rộn với việc mưu sinh không có thời gian để trò chuyện với con, có phụ huynh quá nuông chiều thoả mãn mọi nhu cầu của con và cho rằng như thế là đã quan tâm, chăm sóc chúng một cách đầy đủ, hoặc có phụ huynh quá kì vọng vào con cái để buộc con phải đạt được những mục tiêu 2 SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com vượt xa khả năng của chúng. Đặc biệt là trong học tập quan niệm việc dạy dỗ con em là việc của nhà trường: “trăm sự nhờ thầy cô”. - Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là việc rất quan trọng, ảnh hưởng tới quá trình hình thành nhân cách cho trẻ đến tuổi trưởng thành. Thế nhưng đa số giáo viên dành quá nhiều thời gian để dạy kiến thức Toán, Tiếng Việt chưa quan tâm nhiều đến việc giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh. 2.2.3. Kết quả của thực trạng: Qua điều tra về một số hoạt động của học sinh lớp 3A tôi thu được kết quả đầu năm học 2017-2018 qua bảng tổng hợp sau: Sĩ số Hoàn thành Tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 32 em 5 em = 15,6% 22 em = 68,8 % 5 em = 15,6% Số học sinh hoàn thành mới chỉ ở mức độ đạt được. - Từ việc nhận thức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là dạy cho các em các kĩ năng giao tiếp, thuyết trình, làm việc theo nhóm, khả năng lãnh đạo, tổ chức, giải quyết các vấn đề liên quan như: có những hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và con người, có lòng nhân ái, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, yêu quý anh chị em, kính trọng thầy cô giáo, lễ phép với người lớn, biết giúp đỡ bạn bè, các em nhỏ, yêu lao động, có kỉ luật và nếp sống văn hoá, có thói quen rèn luyện thân thể và giữ gìn vệ sinh chung, yêu quê hương đất nước,… sẽ giúp các em tự tin, chủ động và biết cách xử lý mọi tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo cho các em… - Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình, sự hỗ trợ đắc lực của các bậc phụ huynh mới đem lại hiệu quả cao. 2.3.Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề: 2.3.1: Thực hiện việc dạy lồng ghép kỹ năng sống vào môn Đạo đức lớp 3. 2.3.2: Tìm hiểu nội dung giáo dục kỹ năng sống qua môn Đạo đức lớp 3 2.3.3: Hình thành và phát triển kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học Đạo đức lớp 3. 2.3.4: Các hình thức tổ chức dạy học để lồng ghép kỹ năng sống cho học sinh lớp 3 đạt hiệu quả. * TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU: 2.3.1:Thực hiện việc dạy lồng ghép nội dung kĩ năng sống vào môn Đạo đức lớp 3. - Trong những năm qua, trường Tiểu học Thiệu Vân chúng tôi đã được Ban giám hiệu chú trọng, quan tâm và chỉ đạo sâu sắc, thường xuyên trong việc rèn, dạy kĩ năng sống cho học sinh. Bản thân tôi, trong quá trình giảng dạy cũng rất quan tâm đến việc hình thành kĩ năng sống cho học sinh lớp mình phụ trách. Tuy nhiên, do chưa có nhiều kinh nghiệm nên việc rèn kĩ năng sống cho các em còn nhiều hạn chế. Từ khi được Ban giám hiệu tổ chức tập huấn và tạo điều kiện như mua sách tham khảo dạy kĩ năng sống cho trẻ và sách giáo khoa kĩ năng sống ở Tiểu học do Bộ giáo dục ban hành cho giáo viên nghiên cứu và vận dụng vào giảng dạy thông qua các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn bàn bạc, trao đổi về 3 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, thông qua tiết chuyên đề giúp tôi có thêm nhiều hiểu biết về kĩ năng sống, nội dung, cách thức giáo dục cũng như việc lồng ghép kĩ năng sống cho học sinh trong các môn học. Từ đó, giúp tôi thực hiện tốt hơn việc nâng cao chất lượng giáo dục và bước đầu đã đáp ứng được yêu cầu của ngành đề ra. 2.3. 2:T ìm hiểu nội dung giáo dục kĩ năng sống qua các bài Đạo đức lớp 3. Tên bài dạy Các KNS -Kĩ năng tự tin có khả năng thức hiện lời hứa. -Kĩ năng thương lượng với người khác để thực Bài 2. hiện được lời hứa của mình. Giữ lời hứa -Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm về việc làm của mình -Kĩ năng tư duy phê phán ( Biết phê phán đánh giá những thái độ, việc làm thể hiện sự ỷ lại, Bài 3. không chịu tự làm lấy việc của mình) Tự làm lấy việc của mình -Kĩ năng ra quyết định phù hợp trong các tình huống thể hiện ý thức tự làm lấy việc của mình. -Kĩ năng lập kế hoạch tự làm lấy công việc của bản thân. -Kĩ năng lắng nghe ý kiến của người thân. Bài 4. -Kĩ năng thể hiện sự cảm thông trước suy nghĩ, Quan tâm, chăm sóc ông cảm xúc của người thân. bà, cha mẹ, anh chị em -Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm chăm sóc người thân trong những việc vừa sức. Bài 5. -Kĩ năng lắng nghe ý kiến của bạn Chia sẻ vui buồn cùng bạn -Kĩ năng thể hiện sự cảm thông, chia sẻ khi bạn vui, buồn Bài 6. -Kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng của mình Tích cực tham gia việc lớp về các việc trong lớp. việc trường -Kĩ năng tự trọng và đảm nhận trách nhiệm khi nhận việc của lớp giao Bài 7. -Kĩ năng lắng nghe ý kiến của hàng xóm, sự Quan tâm, giúp đỡ hàng cảm thông với hàng xóm. xóm láng giềng -Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm quan tâm, giúp đỡ hàng xóm trong những việc vừa sức. -Kĩ năng trình bày suy nghĩ, thể hiện cảm xúc về Bài 8. những người đã hi sinh xương máu vì Tổ quốc. Biết ơn thương binh, liệt sĩ -Kĩ năng xác định giá trị về những người đã quên mình vì Tổ quốc. Bài 9. Đoàn kết với thiếu nhi quốc tế -Kĩ năng trình bày suy nghĩ về thiếu nhi quốc tế. -Kĩ năng ứng xử khi gặp thiếu nhi quốc tế. -Kĩ năng bình luận các vấn đề liên quan đến quyền trẻ em. 4 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com -Kĩ năng thể hiện sự cảm thông trước sự đau buồn của người khác. -Kĩ năng ứng xử phù hợp khi gặp đám tang. Bài 12. -Kĩ năng tự trọng Tôn trọng thư từ, tài sản -Kĩ năng làm chủ bản thân, kiên định, ra quyết của người khác định. -Kĩ năng lắng nghe ý kiến các bạn. -Kĩ năng trình bày các ý tưởng tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước ở nhà và ở trường. -Kĩ năng tìm kiếm và xử lý các thông tin liên Bài 13. quan đến tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước ở nhà Tiết kiệm và bảo vệ nguồn và ở trường. nước -Kĩ năng bình luận, xác định và lựa chọn các giải pháp tốt nhất để tiết kiệm, bảo vệ nguồn nước ở nhà và ở trường. -Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước ở nhà và ở trường -Kĩ năng lắng nghe ý kiến các bạn. -Kĩ năng trình bày các ý tưởng chăm sóc cây trồng, vật nuôi ở nhà và ở trường. Bài 14. -Kĩ năng thu thập và xử lý các thông tin liên Chăm sóc cây trồng, vật quan đến chăm sóc cây trồng, vật nuôi ở nhà và nuôi ở trường. -Kĩ năng ra quyết định lựa chọn các giải pháp tốt nhất để chăm sóc cây trồng, vật nuôi ở nhà và ở trường. Bài 11. Tôn trọng đám tang 2.3.3:Hình thành và phát triển kĩ năng sống cho học sinh trong quá trình dạy môn Đạo đức - Môn Đạo đức lớp 3 nhằm giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi lớp 3.Từng bước hình thành kĩ năng nhận xét, đánh giá đối với những quan niệm, hành vi, việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức đã học, kĩ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các tình huống đơn giản, cụ thể trong cuộc sống hàng ngày của em. Bước đầu hình thành thái độ có trách nhiệm đối với việc làm của bản thân, tự tin vào khả năng của bản thân, biết yêu thương ông bà, cha mẹ, anh chị em và bạn bè, biết ơn các thương binh liệt sĩ, quan tâm, tôn trọng mọi người…. - Các bài học môn đạo đức lớp 3 có rất nhiều tình huống gần gũi với thực tế cuộc sống hằng ngày của các em. Chính vì vậy, khi giảng dạy môn đạo đức, tôi luôn tích cực đổi mới phương pháp kết hợp với các kĩ thuật mới, chú trọng cho các em sắm vai để thể hiện cách ứng xử của mình trong mỗi tình huống.Trong quá trình giảng dạy tôi luôn yêu cầu các em luân phiên nhau sắm vai.Tôi thường cho các em thảo luận theo nhóm rồi lên đóng vai thể hiện cách ứng xử trong mỗi 5 tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com tanninh0112@gmail.com SangKienKinhNghiem.net Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)