Sáng kiến kinh nghiệm một số kinh nghiệm sử dụng atlat trong giảng dạy địa lý 12

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: "PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP QUY LUẬT DI TRUYỀN SINH HỌC 12" 1 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com A. MỞ ĐẦU I. LÝ DO

CHỌN ĐỀ TÀI Các nhà phương pháp học nổi tiếng khi nghiên cứu về những phương pháp dạy học tích cực đều có chung nhận định, phươg pháp trực quan tích c

ực hơn phương pháp thuyết giảng truyền thống. Trong giảng dạy địa lí có thể sử dụng rất nhiều những thiết bị dạy học trực quan nhằm nâng cao hiệu quả bài học. Thiết bị dạy học có ý nghĩa rất lớn đối với việc tiếp thu kiến thức của học sinh. Trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay, các giáo viên đã rất chú trọng đến việc sử dụng kênh hình để hướng dẫn học sinh học tập môn Địa lí, bao gồm : bản đồ treo tường, mô hình, lược đồ, các tranh ảnh, bảng biểu, số liệu thống kê trong sách giáo khoa và trong Atlat … Trong giảng dạy bộ môn Địa lí, việc khai thác sử dụng kênh hình là phương pháp giảng dạy mới. Những năm gần đây do tiến bộ của khoa học kỹ thuật và công nghệ đã cung cấp cho ngành Giáo dục nhiều phương tiện tiên tiến khoa học như : Máy vi tính, máy chiếu đa năng, băng - đĩa hình…giúp cho việc giảng dạy nâng cao hiệu quả. Việc sử dụng Atlat để dạy kênh hình là vấn đề tuy không mới lạ nhưng cũng không ít khó khăn, song lại rất hấp dẫn học sinh và đem lại hiệu quả cao. Giúp cho học sinh chủ động tiếp thu những kiến thức theo nội dung bài học, ít phải ghi nhớ máy móc mà hiệu quả cao. Hiện tại còn một số giáo viên chưa chú trọng sử dụng Atlat trong việc giảng dạy Địa lí, không hướng dẫn học sinh sử dụng Atlat nên chưa nắm được vai trò của Atlat trong việc giảng dạy môn Địa lí, nên hiệu quả thấp. Đối với học sinh lớp 12 việc sử dụng Atlat để học tập là việc làm rất quan trọng và cần thiết, tạo thói quen làm việc độc lập, sáng tạo cho các em. Đồng thời làm giảm tâm lí phải học thuộc lòng, giúp các em học tập và làm bài kiểm tra có hiệu quả hơn, đặc biệt trong những kì thi tốt nghiệp THPT. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu và thực nghiệm trong quá trình giảng dạy, đến nay đã thu được những kết quả khả quan, đồng thời rút ra được một số kinh nghiệm xin trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp để cùng nhau tìm ra phương pháp dạy học môn Địa lí đạt kết quả cao hơn. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nhằm năng cao khả năng sử dụng các thiết bị dạy học phục vụ cho một tiết học có hiệu quả của giáo viên địa lí. 2 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Giúp học sinh có khả năng tiếp nhận kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức trên cơ sở những tri thức giáo viên đã nghiên cứu, truyền tải thông qua các thiết bị dạy học trong một tiết học. III. PHẠM VI ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. 1.Phạm vi nghiên cứu: - Đề tài này được thực hiện trên cơ sở sử dụng Atlát trong dạy học địa lí lớp 12. - Giới hạn trong việc nghiên cứu sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học có hiệu quả của giáo viên. 2. Đối tượng nghiên cứu : - Đối tượng mà đề tài hướng tới nghiên cứu và áp dụng thực nghiệm là học sinh lớp 12 THPT. 3. Giá trị sử dụng của đề tài. -Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho giáo viên ôn thi tốt nghiệp THPT - Dùng cho học sinh tự nghiên cứu, học tập và làm bài kiểm tra có hiệu quả hơn. IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp khái quát hoá các kinh nghiệm giảng dạy trong nhiều năm và kinh nghiệm hơn 4 năm thực hiện chương trình đổi mới SGK cấp THPT. Phương pháp này còn được thực hiện thông qua công tác dự giờ thăm lớp của các đồng nghiệp. -Phương pháp thực nghiệm: Thực hiện kiểm tra đánh giá ở các lớp 12A1, 12A3, 12T1, 12D, 12T2. B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI I . CƠ SỞ LÍ LUẬN CHUNG CỦA ĐỀ TÀI. 1.Quan niệm về sử dụng thiết bị dạy học theo tinh thần dạy học tích cực. Trong các bộ môn khoa học đang dạy ở nhà trường môn nào cũng có một vai trò nhất định, giúp học sinh nâng cao nhận thức về tự nhiên và xã hội. Môn Địa lí giữ một vị trí hết sức quan trọng, nó mở mang cho học sinh hiểu biết về thiên nhiên trên Trái Đất và cả ngoài Vũ trụ, hoạt động văn hoá, xã hội kinh tế của con người. Giúp các em đi sâu nghiên cứu khoa học, tìm hiểu khám phá cấu trúc của Trái Đất, nguồn tài nguyên thiên nhiên, các yếu tố tự nhiên, xã hội để phát triển kinh tế, góp phần nâng cao đời sống nhân dân.… Riêng ở trường THPT, mỗi môn học đều yêu cầu những đặc điểm riêng, cần các phương pháp giảng dạy thích hợp. Môn Địa lí đã xác định phương pháp đặc trưng là sử dụng 3 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com kênh hình và kênh chữ trong việc dạy và học. Song việc giảng dạy kênh chữ đã quen thuộc trong nhà trường, nhưng kênh hình mới được chú trọng trong những năm đổi mới phương pháp dạy học, nên việc vận dụng nó còn nhiều khó khăn bỡ ngỡ. Nhất là đối với học sinh lớp 12, việc sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam để đọc và phân tích các dữ liệu, rồi đi đến nhận biết kiến thức qua các trang bản đồ trong Atlat là rất cần thiết, giúp cho học sinh nhận thức đầy đủ kiến thức, tiếp thu nhanh, dễ hiểu. Đồng thời tránh được phương pháp diễn giải dài dòng, từng bước gây hứng thú và ham mê học tập môn Địa lí cho học sinh. 2. Một số thiết bị dạy học Địa lí cơ bản 2.1.Bản đồ: Bản đồ, Atlát là nguồn tri thức quan trọng, được coi là quyển sách giáo khoa địa lí thư hai của học sinh. Vì vậy giáo viên cần nghiên cứu kĩ càng nội dung chứa đựng trong bản đồ, từ đó giúp học sinh lực chọn bản đồ phù hợp với nội dung bài học. Trên cơ sở đó mà chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ. 2.2 Máy tính cá nhân: Giúp HS tính toán xử lí số liệu trong Átlát. 2.3. Những thiết bị kĩ thuật hiện đại. 2.3.1. Băng (đĩa) hình: Là một loại phương tiện có tác dụng cung cấp thông ntin bằng hình ảnh. 2.3.2.Máy vi tính : Máy vi tính được sử dụng trong dạy học có thể giải quyết được các vấn đề cơ bản của quá trình dạy học như: truyền thụ kiến thức, phát triển tư duy, hướng dẫn hoạt động, rèn luyện kĩ năng… 2.3.3. Mạng Internet: Là kênh thông tin khổng lồ và hết sức đa dạng giúp giáo viên và học sinh tra cứu thông tin bổ sung thêm vào nguồn tri thức của mình. Ngoài ra còn một số phần mềm và các tài liệu khác như sơ đồ, biểu đồ, bảng số liệu thống kê, phiếu học tập. II.THỰC TRẠNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG CÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Thiết bị dạy học là phương tiện không thể thiếu được trong giảng dạy và đổi mới phương pháp dạy và học hướng vào hoạt động tích cực, chủ động của học sinh. Cơ sở vật chất của nhà trường đã phần nào đáp ứng đầy đủ các danh mục và thiết bị dạy học cho giáo viên và học sinh khi dạy và học. Giờ dạy nếu có sử dụng các thiêt bị dạy học thì chất lượng giờ dạy và học nhìn chung là có hiệu quả cao. Sáng kiến kinh nghiệm của tôi cho thấy một điều rằng: khi giáo viên có sử dụng thiết bị dạy học thì hiệu quả dạy và học cao hơn nhiều so với dạy chay không sử dụng thiết bị. III. CÁCH SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ 4 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 1. Có kế hoạch chuẩn bị trước những thiết bị cần thiết cho từng bài giảng. Nghiên cứu kĩ các thiết bị để hiểu rõ nội dung, tính năng, tác dụng của thiết bị, tránh tình trạng khi lên lớp mới tiếp xúc với thiết bị và mày mò sử dụng thiết bị. 2. Cần lựa chọn thiết bị thiết thực nhất với nội dung bài học. 3. Khi soạn bài cũng như khi lên lớp, giáo viên cần xây dựng được hệ thống câu hỏi, bài tập tương đối chuẩn xác, rõ ràng để học sinh làm việc với các thiết bị hiệu quả nhất nhằm giúp các em lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng được tốt. 4. Giáo viên cần giúp học sinh nắm được trình tự các bước làm việc với thiết bị dạy học để tìm tòi kiến thức, rèn luyện kĩ năng và phát triển tư duy học sinh. IV.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. TẦM QUAN TRỌNG CỦA ATLAT ĐỊA LÍ VIỆT NAM TRONG VIỆC GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12. 1.1. Bố cục của Atlat Địa lí Việt Nam do nhà xuất bản Giáo dục phát hành năm 2009 có thể khái quát như sau: a/ Bản đồ chung bao gồm các bản đồ: Hành chính, hình thể, địa chất khoáng sản, khí hậu, đất, thực vật và động vật, các miền tự nhiên, dân số. b/ Bản đồ dùng cho các ngành kinh tế : Nông nghiệp chung, nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản, công nghiệp chung, công nghiệp, giao thông, thương mại, du lịch. c/ Bản đồ dùng cho các vùng kinh tế: Trung du và miền núi Bắc Bộ. Vùng Đồng bằng sông Hồng Vùng Bắc Trung Bộ. Vùng Duyên hải Nam Trung Bộ Vùng Tây Nguyên Vùng Đông Nam Bộ. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long. * Trong mỗi vùng đều có bản đồ tự nhiên, bản đồ kinh tế và biểu đồ GDP so với cả nước. * Trong một trang bản đồ của Atlat thể hiện nhiều yếu tố: - Yếu tố tự nhiên : Địa hình, đất đai, khoáng sản, sông ngòi, khí hậu, sinh vật… 5 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com ,