Khóa luận tốt nghiệp Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp xây dựng chương trình nông thôn mới tại xã Đức Thông, Thạch An, Cao Bằng

Cao Bằng là một tỉnh miền núi có địa bàn rộng là nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số nằm trong khu vực có trình độ phát triển còn thấp

về nhiều mặt đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn Đặc biệt là một số xã vùng sâu vùng xa vùng khó khăn vùng chậm phát triển Do đó việc xây

dựng nông thôn mới ở cấp xã là hết sức cần thiết Xây dựng nông thôn mới cấp xã phát triển theo quy hoạch là gắn nông thôn mới phát triển nhanh tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ bền vững Kinh tế phát triển đời sống vật chất tinh thần của người dân được cải thiện kinh tế xã hội phát triển bản sắc văn hóa được bảo tồn và phát huy môi trường sinh thái xanh sạch đẹp chất lượng hệ thống chính trị cơ sở được nâng cao Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cấp xã nhằm phát triển nông thôn toàn diện bao gồm những nội dung liên quan đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế văn hóa xã hội môi trường hệ thống chính trị cơ sở có những yêu cầu riêng đối với từng vùng miền có những điều kiện đặc trưng kinh tế xã hội khác nhau Nhằm đáp ứng những yêu cầu cấp bách theo Quyết định số 800QĐTTg của Thủ tướng chính phủ cần đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa nông thôn góp phần thúc đẩy quá trình CNH HĐH nông nghiệp nông thôn phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp của Đảng Phát triển nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại hiệu quả và bền vững tăng kim ngạch xuất khẩu nông sản Nâng cao đời sống nhân dân đảm bảo an ninh lương thực quốc gia Xã Đức Thông là một xã cách trung tâm huyện Thạch An 40km đường bộ về phía Đông Trong những năm qua tình hình kinh tế xã hội của xã Đức Thông cũng đã có những bước phát triển nhưng tốc độ còn chậm thu nhập của người dân còn thấp hệ thống dân cư phân bố rải rác Điều đó gây khó khăn cho việc bố trí đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng thời cũng ảnh hưởng đến định hướng phát triển hài hòa giữa không gian sống không gian sinh hoạt và không gian sản xuất Xuất phát từ những thực trạng trên em tiến hành nghiên cứu đề tài Đáng giá thực trạng và đề xuất giải pháp xây dựng chương trình nông thôn mới tại xã Đức Thông huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng 12 Mục tiêu nghiên cứu 121 Mục tiêu chung Đánh giá việc thực hiện các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới tại xã Đức Thông huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng Từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp với điều kiện của địa phương để xây dựng nông thôn mới cấp xã trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa 122 Mục tiêu cụ thể Tìm hiểu đặc điểm địa bàn xã Đức Thông Tìm hiểu đề án xây dựng nông thôn mới của xã Đức Thông giai đoạn 2016 2020 Tìm hiểu tình hình xây dựng nông thôn mới tại xã Đức Thông huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng cho đến thời điểm hiện tại Phân tích những thuận lợi khó khăn trong khi thực hiện xây dựng nông thôn mới tại địa bàn nghiên cứu Đề xuất những giải pháp nhằm thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Đức Thông huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng 13 nghĩa của tên đề tài 131 Về mặt l luận Đây là cơ hội cho sinh viên thực hành khảo sát thực tế áp dụng những kiến thức l thuyết vào thực tiễn và cơ hội gặp gỡ học tập trao đổi kiến thức với những người có kinh nghiệm và người dân địa phương Đồng thời đề tài cũng là cơ sở cho việc hình thành các tưởng cho các dự án đề tài nghiên cứu khoa học 132 nghĩa trong thực tiễn Đề tài góp phần vào tìm hiểu phân tích đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp cho vùng nông thôn trên địa bàn xã Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở giúp cho xã Đức Thông có những định hướng phát triển phù hợp với điều kiện của địa phương Phần II TỔNG QUAN TÀI LIỆU 21 Về cơ sở l luận 211 Một số khái niệm cơ bản về nông thôn phát triển nông thôn và nông thôn mới 2111 Khái niệm về nông thôn Nông thôn là những vùng dân cư sinh sống bằng nghề nông nghiệp dựa vào tiềm năng của môi trường tự nhiên để sinh sống và tạo ra của cải mới trong môi trường tự nhiên đó Nông thôn được coi như là khu vực địa l nơi đó sinh kế cộng đồng gắn bó có quan hệ trực tiếp đến khai thác sử dụng bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên cho hoạt động sản xuất nông nghiệp Hiện nay vẫn chưa có khái niệm chuẩn xác về nông thôn và còn có nhiều quan điểm khác nhau Có những quan điểm cho rằng Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành nội thị các thành phố thị xã thị trấn được quản l bởi cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân xã Theo Mai Thanh Cúc và cs 2005 4 vùng nông thôn là vùng có dân cư làm nông nghiệp là chủ yếu tức là nguồn sinh kế chính của cư dân nông thôn trong vùng là từ sản xuất nông nghiệp Những kiến này chỉ đúng trong từng khía cạnh cụ thể và từng quốc gia nhất định phụ thuộc vào trình độ phát triển cơ cấu kinh tế cơ chế áp dụng cho từng nền kinh tế Như vậy khái niệm nông thôn chỉ có tính chất tương đối nó có thể thay đổi theo thời gian và theo tiến trình phát triển kinh tế xã hội của các quốc gia trên thế giới Trong điều kiện Việt Nam hiện nay chúng ta có thể hiểu Nông thôn là vùng sinh sống của tập hợp dân cư trong đó có nhiều nông dân Tập hợp dân cư này tham gia vào các hoạt động kinh tế văn hóa xã hội và môi trường trong một thể chế chính trị nhất định và chịu ảnh hưởng của các tổ chức khác Xây dựng nông thôn mới là một chính sách về một mô hình phát triển cả về nông nghiệp và nông thôn nên vừa mang tính tổng hợp bao quát nhiều lĩnh vực vừa đi sâu giải quyết nhiều vấn đề cụ thể đồng thời giải quyết các mối quan hệ với các chính sách khác các lĩnh vực khác trong sự tính toán cân đối mang tính tổng thể khắc phục tình trạng rời rạc hoặc duy chí 2112 Khái niệm phát triển nông thôn Phát triển vùng nông thôn phải đảm bảo sự bền vững về môi trường ngày nay vấn đề phát triển nông thôn bền vững được đặt ra nhằm tạo ra sự phát triển lâu dài ổn định không những cho các vùng nông thôn mà còn đối với cả quốc gia Có thể hiểu phát triển nông thôn bền vững một cách ngắn gọn là sự phát triển tập trung vào người dân tiếp cận từ dưới lên đồng thời phải phát triển đa ngành và giải quyết thích đáng mối liên hệ đa ngành tiếp cận tổng hợp và phát triển đảm bảo sự cân xứng với việc quản l môi trường tiếp cận quản l nguồn tài nguyên thiên nhiên Phát triển nông thôn là sự phát triển tổng hợp của tất cả các hoạt động có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau giữa các yếu tố vật chất kinh tế công nghệ văn hoá xã hội thể chất và môi trường Nó không thể tiến hành một cách độc lập mà phải được đặt trong khuôn khổ của một chiến lược chương trình phát triển quốc gia Sự phát triển của các vùng nông thôn sự đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế nói riêng và sự phát triển chung của cả đất nước Theo giáo trình phát triển nông thôn NXB nông nghiệp Hà Nội Phát triển nông thôn là một quá trình cải thiện có chủ một cách bền vững về kinh tế xã hội văn hoá và môi trường nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn Quá trình này trước hết là do chính người dân nông thôn và có sự hỗ trợ tích cực của Nhà nước và các tổ chức khác 2113 Khái niệm nông thôn mới Khái niệm Nông thôn mới Là nông thôn mà trong đời sống vật chất văn hóa tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị Nông dân được đào tạo tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến có bản lĩnh chính trị vững vàng đóng vai trò làm chủ nông thôn mới Nông thôn mới có kinh tế phát triển toàn diện bền vững cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ hiện đại phát triển theo quy hoạch gắn kết hợp l giữa nông nghiệp với công nghiệp dịch vụ và đô thị Nông thôn ổn định giàu bản sắc văn hóa dân tộc môi trường sinh thái được bảo vệ Sức mạnh của hệ thống chính trị được nâng cao đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội Khái niệm xây dựng nông thôn mới Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn xã gia đình của mình khang trang sạch đẹp phát triển sản xuất toàn diện nông nghiệp công nghiệp dịch vụ có nếp sống văn hóa môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo thu nhập đời sống vật chất tinh thần của người dân được nâng cao Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng toàn dân của cả hệ thống chính trị Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế xã hội mà là vấn đề kinh tế chính trị tổng hợp Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin trở nên tích cực chăm chỉ đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp dân chủ văn minh Đặc trưng của nông thôn mới Theo cuốn Sổ tay hướng dẫn xây dựng nông thôn mới Nhà xuất bản Lao động 2010 đặc trưng của nông thôn mới thời kỳ CNH HĐH giai đoạn 2010 2020 bao gồm Kinh tế phát triển đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn được nâng cao Nông thôn phát triển theo quy hoạch có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội hiện đại môi trường sinh thái được bảo vệ Dân trí được nâng cao bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát huy An ninh tốt quản l dân chủ Chất lượng hệ thống chính trị được nâng cao 212 Sự cần thiết xây dựng nông thôn mới Do kết cấu hạ tầng nội thôn điện đường trường trạm chợ thủy lợi còn nhiều yếu kém vừa thiếu vừa không đồng bộ nhiều hạng mục công trình đã xuống cấp tỷ lệ giao thông nông thôn được cứng hoá thấp giao thông nội đồng ít được quan tâm đầu tư hệ thống thuỷ lợi cần được đầu tư nâng cấp chất lượng lưới điện nông thôn chưa thực sự an toàn cơ sở vật chất về giáo dục y tế văn hoá còn rất hạn chế mạng lưới chợ nông thôn chưa được đầu tư đồng bộ trụ sở xã nhiều nơi xuống cấp Mặt bằng để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn đạt chuẩn quốc gia rất khó khăn dân cư phân bố rải rác kinh tế hộ kém phát triển Do sản xuất nông nghiệp manh mún nhỏ lẻ bảo quản chế biến còn hạn chế chưa gắn chế biến với thị trường tiêu thụ sản phẩm chất lượng nông sản chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp còn chậm tỷ trọng chăn nuôi trong nông nghiệp còn thấp cơ giới hoá chưa đồng bộ Do thu nhập của nông dân thấp số lượng doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp nông thôn còn ít sự liên kết giữa người sản xuất và các thành phần kinh tế khác ở khu vực nông thôn chưa chặt chẽ Kinh tế hộ kinh tế trang trại hợp tác xã còn nhiều yếu kém Tỷ lệ lao động nông nghiệp còn cao cơ hội có việc làm mới tại địa phương không nhiều tỷ lệ lao động nông lâm nghiệp qua đào tạo thấp tỷ lệ hộ nghèo còn cao Do đời sống tinh thần của nhân dân còn hạn chế nhiều nét văn hoá truyền thống đang có nguy cơ mai một tiếng nói phong tục trang phục nhà ở dân cư nông thôn vẫn còn nhiều nhà tạm dột nát Hiện nay kinh tế xã hội khu vực nông thôn chủ yếu phát triển tự phát chưa theo quy hoạch Do yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước cần 3 yếu tố chính đất đai vốn và lao động kỹ thuật Qua việc xây dựng nông thôn mới sẽ triển khai quy hoạch tổng thể đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa