Khóa luận tốt nghiệp Thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam)

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CH

ỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH GRANT THORNTON (VIỆT NAM). SVTH : HOA Lớp : Khóa học : GVHD : NGUYỄN THỊ NGỌC DH30KT05 30 ThS. TRẦN TH�

�� HẢI VÂN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 05 – 2018 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH GRANT THORNTON (VIỆT NAM). SVTH : HOA Lớp : Khóa học : GVHD : NGUYỄN THỊ NGỌC DH30KT05 30 ThS. TRẦN THỊ HẢI VÂN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 05 – 2018 LỜI CAM ĐOAN Tác giả cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của bản thân với sự hướng dẫn của GVHD là ThS. Trần Thị Hải Vân – Khoa Kế toán Kiểm toán – Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Nội dung khóa luận là kết quả của quá trình nghiên cứu của tác giả và không sao chép các nghiên cứu khác dưới bất kỳ hình thức nào. Tác giả cam đoan chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào về khóa luận của mình trước Hội đồng. Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Hoa LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến Th.S Trần Thị Hải Vân – Giảng viên hướng dẫn của tác giả, cô đã tận tình hướng dẫn cũng như chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức trong suốt thời gian tác giả thực hiện khóa luận này. Những nhận xét và chỉ bảo của cô thực sự rất quý giá, giúp tác giả vượt qua những khó khăn để hoàn thành khóa luận. Tác giả cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến Qúy Thầy Cô giáo Trường Đại học Ngân hàng, đặc biệt là các Thầy Cô khoa Kế toán – Kiểm toán, đã tận tình giảng dạy hướng dẫn tác giả hoàn thành các học phần trong chương trình đào tạo cử nhân của nhà trường. Qua đó đã giúp tác giả có được những nền tảng kiến thức vững chắc hỗ trợ cho quá trình thực hiện khóa luận này. Cùng với đó, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Anh/Chị trong Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam) đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa luận này. Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn tạo điều kiện về mọi mặt, luôn ủng hộ về tinh thần và động viên kịp thời giúp tác giả vượt qua những giai đoạn khó khăn nhất để có thể hoàn thành tốt khóa luận tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Trân trọng MỤC LỤC CHƯƠNG 1 1 MỞ ĐẦU.1 1.1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu2 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát. 2 1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể.2 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 2 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu. 2 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu.3 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu:. 3 1.4.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu: 3 1.4.3. Phương pháp quan sát. 3 CHƯƠNG 2 4 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN. 4 2.1. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan 4 2.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới. 4 2.1.2. Các nghiên cứu trong nước. 5 2.1.3. Khe hổng nghiên cứu 6 2.2. Khái quát chung về BCKT và Kỹ thuật thu thập BCKT.7 2.2.1. Khái niệm về BCKT. 7 2.2.2. Nguồn gốc của BCKT.8 2.2.3. Yêu cầu về BCKT.9 2.2.4. Lập kế hoạch thu thập BCKT. 11 2.2.5. Các kỹ thuật thu thập BCKT 12 2.2.6. Một số BCKT đặc biệt16 2.3. Lý thuyết cơ sở của khóa luận.19 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2. 21 CHƯƠNG 3 22 THỰC TẾ ÁP DỤNG CÁC KỸ THUẬT THU THẬP BCKT TẠI GRANT THORNTON (VIỆT NAM). 22 3.1. Giới thiệu tổng quan về Grant Thornton (Việt Nam)22 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 22 3.1.2. Các dịch vụ cung cấp 23 3.1.3. Văn hóa và giá trị cốt lõi.25 3.1.4. Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty27 3.2. Tổng quan quy trình kiểm toán BCTC và phần mềm hỗ trợ quy trình thu thập và đánh giá BCKT 29 3.2.1. Giới thiệu về sổ tay hướng dẫn kiểm toán của Grant Thornton 29 3.2.2. Quy trình kiểm toán BCTC tại Grant Thornton (Việt Nam) 30 3.2.3. Phương pháp luận kiểm toán và các phần mềm hỗ trợ.34 Trong năm. 41 3.3. Kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC được áp dụng tại Grant Thornton (Việt Nam).41 3.3.1. Kỹ thuật kiểm tra tài liệu 42 3.3.2. Kỹ thuật kiểm tra vật chất.48 3.3.3. Kỹ thuật Quan sát. 50 3.3.4. Kỹ thuật xác nhận. 54 3.3.5. Kỹ thuật phỏng vấn.56 3.3.6. Kỹ thuật tính toán. 59 3.3.7. Kỹ thuật phân tích.62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3. 66 CHƯƠNG 4 67 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 67 4.1. Nhận xét chung về quá trình vận dụng kỹ thuật thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam). 67 4.1.1. Ưu điểm 67 4.1.2. Hạn chế. 68 4.2. Giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC 69 4.2.1. Giải pháp.69 4.2.2. Kiến nghị 71 KẾT LUẬN.74 PHỤ LỤC 1 79 Biên bản kiểm kê Hàng tồn kho79 PHỤ LỤC 2 82 Nội dung khảo sát KTV 82 PHỤ LỤC 3 86 Danh sách KTV trả lời phiếu khảo sát86 PHỤ LỤC 4 88 Mẫu Thư xác nhận khoản mục Tiền gửi ngân hàng sử dụng tại GTV88 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa BCKT Bằng chứng kiểm toán BCTC Báo cáo tài chính CLKT Chất lượng kiểm toán COSO The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission GTV Grant Thornton (Việt Nam) HTK Hàng tồn kho IAS International Accounting Standards IFAC International Federation of Accountant KTV Kiểm toán viên KSNB Kiểm soát nội bộ TNCB Thử nghiệm cơ bản tài sản cố định Tài sản cố định tài sản cố địnhHH Tài sản cố định hữu hình VAS Chuẩn mực kế toán Việt Nam VACPA Hiệp hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam VSA Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 3.1. Mô tả thâm niên làm việc của các KTV thực hiện khảo sát 42 Bảng 3.2. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật kiểm tra tài liệu 45 Bảng 3.3. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật kiểm tra vật chất 50 Bảng 3.4. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật quan sát 51 Bảng 3.5. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật phỏng vấn 56 Bảng 3.6. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật xác nhận 57 Bảng 3.7. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật tính toán 60 Bảng 3.8. Mô tả kết quả khảo sát đối với kỹ thuật phân tích 63 CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài Trong nền kinh tế thị trường với chủ trương đa dạng hóa các hình thức sở hữu và thành phần kinh tế, hoạt động kiểm toán trở thành nhu cầu tất yếu đối với hoạt động kinh doanh và nâng cao hiệu quả quản lý của các doanh nghiệp trong quá trình cạnh tranh và hội nhập. Bên cạnh đó ngành kiểm toán đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường và trở thành bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống công cụ quản lý vĩ mô nền kinh tế tài chính, đóng vai trò tích cực phục vụ phát triển kinh tế. Cũng chính trong điều kiện kinh tế như vậy, thông tin tài chính của doanh nghiệp không chỉ để báo cáo cho các cơ quan quản lý nhà nước mà còn được nhiều người, nhiều đối tượng quan tâm, khai thác sử dụng cho các quyết định kinh tế. Tuy mỗi đối tượng quan tâm đến BCTC của doanh nghiệp trên nhiều giác độ khác nhau, nhưng tất cả đều cần một BCTC có độ tin cậy cao, chính xác và trung thực. Do vậy cần phải có hoạt động kiểm toán độc lập và khách quan có kiến thức nghề nghiệp, uy tín, trách nhiệm để kiểm tra, xem xét và đưa ra kết luận về BCTC của doanh nghiệp, thể hiện qua quá trình thu thập và đánh giá các BCKT nhằm mục đích xác nhận và báo cáo về mức độ phù hợp của các báo cáo này với các phương pháp và chuẩn mực kế toán được thiết lập qua Báo cáo kiểm toán. Báo cáo kiểm toán ghi nhận các ý kiến của KTV, nó là sản phẩm quan trọng nhất của cuộc kiểm toán, độ chính xác và hợp lý của nó phụ thuộc rất nhiều vào các bằng chứng mà KTV thu thập được trong quá trình kiểm toán. Có thể nói BCKT là một nhân tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng của cuộc kiểm toán, đồng thời còn là cơ sở pháp lý cao trong việc giải quyết các tranh chấp và mâu thuẫn trong và sau quá trình kiểm toán. Do đó việc vận dụng kỹ thuật thu thập BCKT một cách hiệu quả, hợp lý và chính xác ngày càng được đánh giá cao. Trong thời gian thực tập tại Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam), có cơ hội được trải nghiệm với vai trò KTV trong việc thu thập BCKT và trợ giúp anh chị trong việc phân tích các bằng chứng thu thập được, kết hợp với những kiến thức được đào tạo tại trường, em nhận thấy rằng sự thành công của toàn bộ cuộc kiểm toán phụ thuộc trước hết vào việc thu thập và sau đó là đánh giá BCKT của KTV. Vì vậy em quyết định chọn đề tài: “Kỹ thuật thu thập bằng chứng trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam)” như một cơ hội được đi sâu tìm hiểu nhằm nâng cao và giải quyết những vướng mắc trong việc vận dụng thực tế kỹ thuật thu thập BCKT tại một doanh nghiệp kiểm toán. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát Người viết thực hiện nghiên cứu đề tài với mục tiêu tổng quát là: Tìm hiểu vai trò của kỹ thuật thu thập BCKT đến kết quả của cuộc kiểm toán BCTC và hoàn thiệt kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC tại công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam). 1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể Tìm hiểu một số vấn đề về BCKT và kỹ thuật thu thập BCKT theo VSA 500, ISA 500, ISA 300,… Nghiên cứu kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC nhằm tìm hiểu về các kỹ thuật được áp dụng trong kiểm toán BCTC tại Grant Thornton (Việt Nam) ở các khoản mục và giai đoạn kiểm toán cụ thể. Từ đó đánh giá ưu điểm và hạn chế của các kỹ thuật được áp dụng để có cái nhìn khách quan hơn khi lựa chọn kỹ thuật thu thập BCKT. 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Kỹ thuật thu thập BCKT trong kiểm toán BCTC tại công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam). 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam) 1.4. Phương pháp nghiên cứu 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tham khảo các tài liệu về kiểm toán; chuẩn mực kế toán và kiểm toán; chế độ kế toán hiện hành; sử dụng tài liệu và hồ sơ kiểm toán của Công ty Grant Thornton để thu thập những thông tin cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu. 1.4.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu: Thống kê những thông tin, dữ liệu thu thập được để tiến hành phân tích, đánh giá. Từ đó đưa ra những nhận định tổng hợp, khách quan nhằm phát hiện ưu nhược điểm và tìm ra giải pháp khắc phục. 1.4.3. Phương pháp quan sát : Quan sát trực tiếp quá trình kiểm toán tại các khách hàng của công ty trong quá trình đi thực tế để thu thập các thông tin liên quan. CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN. 2.1. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan. Nội dung chính của phần này, tác giả tổng quan các công trình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam về tầm quan trọng của việc thu thập BCKT và các kỹ thuật thu thập BCKT được áp dụng để trên cơ sở đó tác giả tìm ra khe hổng nghiên cứu đề xuất hướng nghiên cứu của luận văn. 2.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới. Trong các nghiên cứu từ nước ngoài, với quan điểm CLKT được hiểu là khả năng KTV phát hiện và báo cáo về những sai phạm trọng yếu trong việc trình bày và công bố các BCTC của các khách hàng được kiểm toán (quan điểm của DeAgelo (1981), Palmrose, Z. (1988), Bradshaw (2001) và đa số các nghiên cứu khoa học về kiểm toán). Theo đó, khi đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng đến CLKT, kết quả chỉ ra rằng, khả năng các KTV phát hiện được các sai phạm trọng yếu phụ thuộc vào nhiều nhân tố, đặc biệt là năng lực KTV trong việc thu thập BCKT. Nhiều nghiên cứu điển hình khác ở nước ngoài về các nhân tố ảnh hưởng tới CLKT được thực hiện bởi Mock & Samet (1982); Schroeder và cộng sự (1986); Sutton & Lampe (1990); Carcello và cộng sự (1992), Aldhizer và cộng sự (1995); Davis (1995); Behn và cộng sự (1997); Sucher và cộng sự (1998); Behn và cộng sự (1999); Pandit (1999); Chen và cộng sự (2001);… cũng đưa ra các kết luận về các nhân tố riêng rẽ hoặc từng nhóm nhân tố ảnh hưởng đến CLKT. Trong các kết quả nghiên cứu, các nhân tố được xác định có thể mang tính kế thừa và phát triển mới, và mức độ quan trọng của các nhân tố tới CLKT có thể khác nhau, tùy thuộc vào nhận thức của đối tượng mà nhà nghiên cứu thực hiện điều tra, khảo sát, cũng như địa điểm và bối cảnh thời gian của nghiên cứu. Tuy nhiên, sau sự kiện sụp đổ của Tập đoàn Kiểm toán hàng đầu thế giới Arthur Andersen, một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc đảm bảo CLKT không chỉ phụ thuộc vào các nhân tố của công ty kiểm toán, mà quan trọng hơn là phụ thuộc vào chính các KTVnhững người trực tiếp thực hiện các cuộc kiểm toán tại công ty khách hàng. Và quan trọng hơn là chất lượng của cuộc kiểm toán và kết luận của KTV phụ thuộc trực tiếp vào kỹ thuật được sử dụng để thu thập BCKT. Quan điểm thành công của toàn bộ cuộc kiểm toán phụ thuộc trước hết vào việc thu thập và sau đó là đánh giá BCKT của KTV cũng được đề cập trong các nghiên cứu như: Consideration of Fraud in a Financial Statement Audit xuất bản bởi AICPA (New York, 2005); A cause of failure in corporate governance của Crowther, D., & Jatana, R. (2005). Impact of Audit Evidence on Auditor’S Report của University of Benin (2010); Does Audit Evidence Type Effects on Quality of Auditor's Opinion? của Mohamed Zakari (2013); … Thấy được tầm quan trọng của việc thu thập BCKT, ngày càng có nhiều nghiên cứu đề cập đến kỹ thuật thu thập BCKT nhằm hỗ trợ KTV trong việc xây dựng kế hoạch kiểm toán cũng như đưa ra ý kiến kiểm toán một cách đúng đắn và hiệu quả nhất. Trong đó phải kể đến các nghiên cứu như: Audit Evidence and Method of obtaining evidence của Vinod Kumar năm 2008; Audit techniques and audit evidence được nghiên cứu bởi Radu Florea và Ramona Flolera vào năm 2011; Audit Evidence của Mạng lưới hệ thống kiểm toán quốc gia (NAS) xuất bản năm 2015; Techniques for Gathering Audit Evidence của Jane Boler trên tạp chí Kiểm toán xuất bản năm 2016; Three essays on unorthodox audit evidence được nghiên cứu bởi Kyunghee Yoon năm 2016; … 2.1.2. Các nghiên cứu trong nước. Tính đến nay, các nghiên cứu về kỹ thuật thu thập BCKT tại Việt Nam là không nhiều. Cụ thể: Tống Thế Thuận (2008) với đề tài Bằng chứng kiểm toán và kỹ thuật thu thập Bằng chứng kiểm toán trong hoạt động kiểm toán.Nguyễn Thị Khánh Linh (2012) với Luận văn Các phương pháp thu thập Bằng chứng kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn S&S. Trần Thị Minh Tâm (2012) với Luận văn “Hoàn thiện kỹ thuật thu thập Bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kế toán và Kiểm toán AAC” .Lê Thanh Ngân (2013) Kỹ thuật thu thập Bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Deloitte Việt Nam. Thái Hà Anh (2015) với Luận văn Bằng chứng kiểm toán và các kỹ thuật thu thập Bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Dịch vụ kiểm toán và tư duy UHY. Các nghiên cứu này phần lớn tập trung vào việc làm rõ những nội dung cơ bản về BCKT và cách thức áp dụng kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm troán trong từng quy trình kiểm toán BCTC. Qua đó đưa ra giải pháp và kiến nghị để hoàn thiện kỹ thuật thu thập BCKT tại đơn vị. TS Phan Thanh Hải (2014) với nghiên cứu Các kỹ thuật cơ bản sử dụng trong kiểm toán Báo cáo tài chính.Th.s Đặng Văn Quang (2017) với nghiên cứu Sử dụng kỹ thuật thu thập bằng chứng trong hoạt động kiểm toán đăng trên Tạp chí Kế toán và Kiểm toán. Đây là một trong số ít những nghiên cứu đề cập đến những ưu điểm và hạn chế trong quá trình vận dụng kỹ thuật thu thập BCKT. Như vậy các nghiên cứu ở Việt Nam cũng đã bước đầu quan tâm đến việc nghiên cứu các chủ đề liên quan đến kỹ thuật thu thập BCKT trong BCTC. Tuy nghiên hầu hết các nghiên cứu chỉ dừng lại ở mức độ cung cấp thông tin chưa đi sâu vào phân tích và làm nổi bật về tầm quan trọng của kỹ thuật thu thập BCKT trong thành công của một cuộc kiểm toán. 2.1.3. Khe hổng nghiên cứu Qua những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước kể trên có thể thấy BCKT là một nhân tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng của cuộc kiểm toán. Do đó việc vận dụng kỹ thuật thu thập BCKT một cách hiệu quả, hợp lý và chính xác ngày càng được đánh giá cao và trở thành đề tài rất được quan tâm. Ở Việt Nam việc thực hiện các nghiên cứu liên quan đến kỹ thuật thu thập BCKT còn ít và thực hiên tương đối chậm hơn so với các nước trên .