Khóa luận tốt nghiệp Kế toán Sự hòa hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế trong trình bày báo cáo tài chính

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH KẾ TOÁN SỰ HÒA HỢP GIỮA CHUẨN MỰC KẾ TOÁN VI

ỆT NAM VÀ QUỐC TẾ TRONG TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH Sinh viên thực hiện PHẠM VĂN THOẠI MSSV: 13D340301144 LỚP: ĐHKT8B Cần Thơ, 2017 TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ KHO

A KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH KẾ TOÁN SỰ HÒA HỢP GIỮA CHUẨN MỰC KẾ TOÁN VIỆT NAM VÀ QUỐC TẾ TRONG TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH Cán bộ hướng dẫn Sinh viên thực hiện THẦY HUỲNH TRUNG KIÊN PHẠM VĂN THOẠI MSSV: 13D340301144 LỚP: ĐHKT8B Cần Thơ, 2017 LỜI CẢM ƠN Để có được một quyển luận văn đang cầm trên tay đó là điều mà làm cho tôi cảm thấy vô cùng tự hào và thật ý nghĩa vì nó không chỉ là một phương tiện giúp cho tôi có thể hoàn thành chương trình học của mình trong 4 năm trên giảng đường đại học mà nó còn là một sản phẩm cuối cùng của một thời sinh viên. Sản phẩm này không chỉ thể hiện tất cả những khó khăn trong quá trình làm mà còn thể hiện những được giá trị của bao thời gian, kiến thức và đặt biệt là không thể nào thiếu đi một công cụ hỗ trợ đó chính là sự quyết tâm. Bên cạnh đó, có được thành phẩm này cũng nhờ sự động viên từ thầy cô, bạn bè, gia đình và người thân. Đó là một món quà tinh thần vô cùng quý giá không chỉ trong cuộc sống mà còn dành cho cả trên con đường đi đến thành công. Để biết đến và làm nên đề tài này mà cụ thể là đề tài về “Sự hòa hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế trong trình bày Báo cáo tài chính” thì người đầu tiên mà tôi xin tỏ lòng biết ơn đó chính là Thầy Huỳnh Trung Kiên. Người mà đã dạy cho tôi trên giảng đường đại học trong những năm qua và càng may mắn hơn khi tôi lại một lần nữa được sự chỉ dẫn của Thầy để giúp cho tôi hoàn thành khóa luận một cách tốt hơn. Thầy đã hướng dẫn và định hướng cho tôi từ khâu lựa chọn đề tài làm sao cho phù hợp cũng như từng bước để giải quyết các vấn đề. Tuy trong quá trình làm bài có gặp nhiều khó khăn nhưng Thầy vẫn luôn là người đầu tiên hổ trợ để tôi có một cái nhìn rõ hơn về vấn đề mà mình cần làm. Thầy ân cần, chu đáo giúp đỡ và luôn hỗ trợ khi tôi gặp phải vấn đề vướng mắt. Đồng thời, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô Khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng đã cho tôi những góp ý chân thành cũng như đã dạy và xây dựng cho tôi một cơ sở nền tảng khá vững chắc về các kiến thức và kỹ năng điều này không chỉ giúp cho tôi làm phương tiện cho việc hoàn thành khóa luận một cách thuận tiện mà còn là hành trang để cho tôi cảm thấy tự tin hơn trên con đường đi đến thành công. Trong quá trình viết luận văn nhiều lần tôi đã muốn bỏ cuộc thế nhưng tôi đã nhận được sự giúp đỡ, cũng như sự động viên từ nhiều bạn bè. Nhờ những món quà tinh thần đó mà tôi đã cảm thấy có nhiều động lực hơn để có được một thành quả như hôm nay. Và cuối cùng, tôi xin tỏ lòng biết ơn đến đấng sinh thành của tôi, người đã sinh ra tôi, không chỉ nuôi dưỡng, dạy dỗ tôi cho đến khi tôi trưởng thành, mà còn là nguồn động viên quý giá nhất dành cho tôi trong học tập cũng như trong cuộc sống, luôn mang đến cho tôi những điều tốt đẹp cả vật chất lẫn tinh thần. Đồng thời, tôi xin cảm ơn anh, chị, em và các cháu của tôi đã luôn yêu thương tôi những lúc tôi gặp khó khăn, luôn cho tôi thêm niềm hy vọng hơn trong cuộc sống. Chính vì điều đó mà tôi không thể nào chùng bước dở dang trên con đường này mỗi khi nhớ về 2 chữ “Gia đình”. Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả! Sinh viên nghiên cứu PHẠM VĂN THOẠI LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đề tài “Sự hòa hợp chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế trong trong trình bày BCTC” là một nghiên cứu của riêng tôi. Ngoại trừ một số khảo sát nghiên cứu và các kết luận đã được công bố trong các công trình nghiên cứu khoa học thì kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa được công bố trong bấy kỳ công trình nào khác. Sinh viên nghiên cứu PHẠM VĂN THOẠI TÓM TẮT KHÓA LUẬN Đến nay Việt Nam đã ban hành được 26 CMKT, chuẩn mực về trình bày BCTC – VAS 21 được ban hành ngày 30/12/2003, chuẩn mực liên quan đến trình bày BCTC là chuẩn mực báo cáo lưu chuển tiền tệ - VAS 24 được ban hành vào ngày 31/12/2002. Tuy nhiên, kể từ khi ban hành cho đến nay các CMKT Việt Nam vẫn chưa lần nào được sửa đổi và bổ sung. Chính vì vậy mà một số nội dung đã có phần lạc hậu so với các CMKT quốc tế cũng như những khác biệt mang tính trọng yếu. Do đó, mà việc tìm hiểu về sự hòa hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế về trình bày báo cáo tài chính là thật sự cần thiết. Xuất phát từ lý do trên mà đề tài: “Sự hòa hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế trong trình bày báo cáo tài chính” được chọn làm đề tài nghiên cứu . Mục tiêu của nghiên cứu là đo lường mức độ hòa hợp giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế trong trình bày BCTC, từ đó thấy được mức độ hòa hợp cũng như những tồn tại, đồng thời đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao quá trình hòa hợp giữa VAS và IAS/IFRS nói chung và trong trình bày BCTC nói riêng. Các phương pháp nghiên cứu được lựa chọn là: phương pháp thu thập thông tin để phân tích và so sánh; phương pháp đặt giả thuyết; và phương pháp định lượng. Thông qua các phương pháp trên đã cho thấy CMKT Việt Nam về trình bày BCTC có mức độ hòa hợp cao hơn so với các IAS/IFRS được ban hành trước năm 2002 và có mức độ hòa hợp thấp đối với các IAS/IFRS ban hành sau năm 2002. Mức độ hòa hợp giữa VAS và IAS/IFRS trong trình bày BCTC ngày càng giảm do Ủy Ban CMKT quốc tế (IASB) không ngừng nâng cao, cải tiến hệ thống CMKT để phù hợp hơn với tình hình phát triển kinh tế. Tuy nhiên, trước thực trạng như vậy để nâng cao quá trình hòa hợp cũng như làm nền tảng cho tiến đến hội tụ một cách thuận lợi thì Việt Nam cần có những chiến lược ban hành, sửa đổi, cập nhật lại hệ thống CMKT Việt Nam để mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế hơn. NHẬN XÉT CỦA GVHD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ………,ngày…tháng…năm… (Ký và họ tên của GVHD) HUỲNH TRUNG KIÊN MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN. i LỜI CAM ĐOANiii TÓM TẮT KHÓA LUẬN.iv NHẬN XÉT CỦA GVHDv MỤC LỤC.vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU.x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ VÀ HÌNH VẼ. xi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT xii Chương 1: PHẦN MỞ ĐẦU 1 1.1. Đặt vấn đề 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 2 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu 2 1.2.1.1. Mục tiêu chung 2 1.2.1.2. Mục tiêu cụ thể 2 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu2 1.3. Phương pháp nghiên cứu và khung nghiên cứu.2 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 3 1.4.1. Nội dung nghiên cứu. 3 1.4.2. Đối tượng nghiên cứu 3 1.4.3. Phạm vi nghiên cứu. 4 1.4.3.1. Về không gian4 1.4.3.2. Về thời gian. 4 1.5. Cấu trúc của khóa luận.4 Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ SỰ HÒA HỢP CHUẨN MỰC KẾ TOÁN TRONG TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH. 5 2.1. Tổng quan về hòa hợp kế toán. 5 2.1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến hòa hợp kế toán 5 2.1.1.1. Hòa hợp kế toán, chuẩn mực hóa kế toán, hội tụ kế toán5 2.1.1.2. Hòa hợp chuẩn mực kế toán và hòa hợp thực tế kế toán.5 2.1.1.3. Phân biệt hòa hợp về mặt trình bày và đo lường BCTC. 6 2.1.2. Lược sử tiến trình phát triển của CMKT quốc tế 7 2.1.3. Tình hình áp dụng IFRS trên thế giới8 2.1.4. Sơ lược về CMKT Việt Nam.9 2.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng CMKT quốc tế 11 2.1.5.1. Tổng quan các nghiên cứu.11 2.1.5.2. Các nhân tố ảnh hướng đến tiến trình áp dụng IAS/IFRS tại Việt Nam13 2.2. Tổng quan về báo cáo tài chính. 15 2.2.1. Khái niệm về báo cáo tài chính. 15 2.2.2. Mục đích của báo cáo tài chính. 16 2.2.3. Vai trò của báo cáo tài chính16 2.2.4. Các yếu tố của báo cáo tài chính. 16 2.2.4.1. Tình hình tài chính.16 2.2.4.2. Tình hình kinh doanh.17 2.2.5. Hệ thống báo cáo tài chính 18 2.2.5.1. Bảng cân đối kế toán. 18 2.2.5.2. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh19 2.2.5.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.21 2.2.5.4. Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu.22 2.2.5.5. Thuyết minh báo cáo tài chính 22 2.2.6. Các yêu cầu và nguyên tắc chung trong lập và trình bày BCTC.23 2.3. Tổng hợp các kết quả nghiên cứu cũng như đánh giá về hòa hợp kế toán trong trình bày BCTC. 25 2.3.1. Kết quả nghiên cứu về sự hòa hợp giữa kế toán Việt Nam và Quốc tế trong việc lập và trình bày BCTC Hợp nhất - Từ chuẩn mực đến thực tiễn 25 2.3.2. Kết quả nghiên cứu đo lường mức độ hòa hợp giữa BCTC của Tunisia và Chuẩn mực BCTC Quốc tế (IFRS).25 2.3.3. Kết quả nghiên cứu đo lường sự hòa hợp kế toán và CMKT26 2.3.4. Đo lường sự hòa hợp CMKT giữa Úc và New Zealand26 2.4. Những vấn tiếp tục nghiên cứu27 2.5. Giả thuyết về sự hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và Quốc tế trong trình bày BCTC. 27 3.1. Đo lường mức độ hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và Quốc tế trong trình bày BCTC. 29 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu lựa chọn 29 3.1.1.1. Hệ số Jaccard có điều chỉnh 30 3.1.1.2. Chỉ số Absence 30 3.1.1.3. Khoảng cách Average 31 3.1.1.4. Đánh giá sự thay đổi mức độ hòa hợp giữa CMKT của Việt Nam với CMKT Quốc tế trong việc trình bày BCTC. 31 3.1.1.5. Dữ liệu cần thiết.32 3.2. Kiểm định giả thuyết về sự hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và Quốc tế về trình bày BCTC 32 3.3. Kết luận về giả thuyết 45 Chương 4: ĐÁNH GIÁ VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ 46 4.1. Đánh giá chung. 46 4.2. Một số giải pháp cụ thể.47 4.2.1. Hoàn thiện hệ thống BCTC. 47 4.2.2. Trình bày các thông tin về thay đổi VCSH thành một báo cáo riêng48 4.2.3. Các thông tin cần được trình bày trên BCLCTT. 49 4.2.4. Nghiên cứu và cung cấp thêm các thông tin trên TMBCTC. 49 Chương 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 50 5.1. Kết luận. 50 5.2. Kiến nghị. 50 5.2.1. Đối với Quốc Hội. 50 5.2.2. Đối với Bộ Tài chính 51 5.2.3. Đối với Hội nghề nghiệp 51 5.2.4. Đối với cơ sở đào tạo 51 5.2.5. Đối với các DN Việt Nam.51 5.3. Những hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo.52 TÀI LIỆU THAM KHẢO. i PHỤ LỤC vi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Thống kê áp dụng IFRS theo khu vực địa lý Bảng 2.2. Sự khác nhau về BCĐKT giữa VAS và IAS Bảng 2.3. Sự khác nhau về BCKQHĐKD giữa VAS và IAS Bảng 2.4. Sự khác nhau về BCLCTT giữa VAS và IAS Bảng 3.1. Các loại yêu cầu áp dụng của nguyên tắc kế toán Bảng 3.2. Các nội dung về nguyên tắc, phương pháp trình bày BCTC Bảng 3.3. Mức độ hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế năm 1997 Bảng 3.4. Mức độ hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế năm 2005 Bảng 3.5. Mức độ hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế năm 2007 Bảng 3.6. Mức độ hòa hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế năm 2014 Bảng 3.7. Bảng tổng hợp mức độ hòa hợp giữa VAS và IAS/IFRS Bảng 3.8. Thử nghiệm Wilcoxon cho JACC, ABSE và AD giữa CMKT Việt Nam với IAS 1997 và IAS/IFRS 2014 Bảng 3.9. Chi tiết sự thay đổi mức độ hòa hợp trong từng nội dung kế toán giữa CMKT Việt Nam với IAS 1997 và IAS/IFRS 2014 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ VÀ HÌNH VẼ Biểu đồ 2.1. Thống kê tình hình áp dụng IFRS theo khu vực địa lý Sơ đồ 2.3. Ảnh hưởng của lợi nhuận tổng hợp trên BCĐKT Hình 1.1. Khung nghiên cứu của luận văn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt BCTC BCĐKT BCLCTT BCTĐVCSH TMBCTC CMKT DN IAS Tên đầy đủ Tiếng Việt Báo cáo tài chính Bảng cân đối kế toán Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu Thuyết minh báo cáo tài chính Chuẩn mực kế toán Doanh nghiệp Chuẩn mực kế toán quốc tế IASC Ủy ban chuẩn mực kế toán quốc tế IASB Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế International Accounting Standard International Accounting Standard Committee International Accounitng Standar Board IFRS Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế International Financial Reporting Standart IOSCO CM BCTC VAS Tổ chức quốc tế các Ủyban chứng khoán Chuẩn mực báo cáo tài chính Chuẩn mực kế toán Việt Nam QĐ-BTC Quyết định - Bộ tài chính ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á AEC Cộng đồng kinh tế ASEAN BCKQHĐKD . Tên đầy đủ Tiếng Anh International Organization of Securities Commissions Vietnamese Accounting Standart Association of South East Asian Nations ASEAN Economic Community