Luận văn Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TRỌNG HUÂN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT

HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2021 BỘ NỘI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TRỌNG HUÂN TỔ CHỨC V

À HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. Lương Thanh Cường HÀ NỘI - NĂM 2021 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ 7 1.1. KHÁI QUÁT VỀ THANH TRA SỞ. 7 1.2. TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ12 1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ.26 Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI.34 2.1. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI.34 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI38 Chương 3 ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI 55 3.1. YÊU CẦU VÀ QUAN ĐIỂM ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI55 3.2. GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ HÀ NỘI 63 KẾT LUẬN 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 84 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 2. Tổ chức Thanh tra Sở Y tế Hà Nội 35 Bảng 1: Số lượng cuộc thanh tra 39 Bảng 2: Kết quả xử lý trong thanh tra 40 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS. TS. Lương Thanh Cường. Các số liệu, kết quả nghiên cức được sử dụng nêu trong luận văn trung thực, có trích dẫn rõ ràng và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Trọng Huân LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn này tôi nhận được sự hướng dẫn, giảng dạy và giúp đỡ tận tình của các Thầy giáo, Cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia; được sự động viên, quan tâm, giúp đỡ của đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia và các Thầy giáo, Cô giáo của Học viện. Xin cảm ơn cơ quan, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới PGS. TS. Lương Thanh Cường và toàn thể các Thầy giáo, Cô giáo Khoa Nhà nước - Pháp luật và Lý luận cơ sở. Tác giả luận văn Nguyễn Trọng Huân DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT ATVSTP : An toàn vệ sinh thực phẩm BHLĐ : Bảo hiểm lao động ĐKKD : Đăng kí kinh doanh GCN : Giấy chứng nhận KCB : Khám chữa bệnh HNYDTN : Hành nghề y, dược tư nhân TPCN : Thực phẩm chức năng TCCL : Tiêu chuẩn chất lượng UBND : Ủy ban nhân dân MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thanh tra có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, là một lĩnh vực hoạt động của Nhà nước có quá trình phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với Nhà nước. Công tác thanh tra luôn gắn liền với hoạt động quản lý nhà nước và được coi là “một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước”. Tổ chức và hoạt động thanh tra là một khâu quan trọng của hoạt động quản lý, xuất phát chức năng quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước, là ban hành chính sách pháp luật, tổ chức việc thực hiện chính sách pháp luât và tiến hành kiểm tra việc thực hiện chính sách pháp luật đó. Thông qua kiểm tra việc thi hành chính sách pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân, hoạt động thanh tra góp phần chấn chỉnh các sơ hở của cơ chế, chính sách, pháp luật, đề xuất kiến nghị các giải pháp khắc phục, tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong quản lý Nhà nước. Trong hệ thống cơ quan thanh tra, Thanh tra Sở là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, có trách nhiệm giúp UBND quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. Nếu như “Thanh tra là tai mắt của trên, là bạn của dưới”, thì thanh tra sở là cấp trung gian giữa Trung ương với địa phương, là tai mắt của Đảng, Nhà nước và là người bạn tin tưởng nhất của quần chúng nhân dân. Một mặt, Thanh tra sở chịu sự chỉ đạo, lãnh đạo toàn diện của UBND cấp tỉnh; mặt khác, Thanh tra sở chịu sự chỉ đạo của Thanh tra tỉnh về công tác chuyên môn, nghiệp vụ. Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của cả nước, nơi tập trung rất nhiều các cơ sở dịch vụ chăm sóc sức khỏe của Nhà nước cũng như tư nhân. Với tư cách là cơ quan chuyên môn, tham mưu giúp việc cho Sở Y tế, thanh tra sở đã phát huy khá tốt vai trò là công cụ hữu hiệu để nâng cao công tác quản lý nhà nước, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy tổ chức và hoạt động của thanh tra Sở Y tế Hà Nội vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế như: hoạt động thanh tra còn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu; năng lực tham mưu chưa đáp ứng yêu cầu thực tế, hiệu quả trong phòng, chống tham nhũng chưa cao, chưa quyết liệt và thiếu triệt để, đội ngũ thanh tra viên còn mỏng về lực lượng và chưa đáp ứng yêu cầu về năng lực… Để phát huy vai trò của thanh tra Sở Y tế trong quản lý nhà nước và khắc phục những hạn chế, bất cập thì yêu cầu cấp bách đặt ra là phải nhận thức một cách sâu sắc các vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của thanh tra sở, từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động, đảm bảo cho thanh tra sở làm tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật. Đó là lý do đề tài “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội” được tác giả lựa chọn làm đề tài luận văn thạc sĩ Luật học, chuyên ngành luật Hiến pháp và luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong thời gian qua, tổ chức và hoạt động của thanh tra đã được nhiều nhà khoa học, các chuyên gia lập pháp, các nhà quản lý tìm hiểu, nghiên cứu và đánh giá. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, hoạt động nghiên cứu về công tác thanh tra trở nên hết sức sôi động. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu tiểu biểu sau đây: - Đề tài khoa học cấp cơ sở “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành”, Nguyễn Thị Hải Yến (2013). Đề tài đã chỉ ra những đặc thù của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành cũng như thực trạng tổ chức và hoạt động của các cơ quan này ở Việt Nam hiện nay [43]. - Đề tài khoa học cấp cơ sở trọng điểm Thanh tra - phương thức chủ yếu để kiểm soát quyền lực nhà nước của PGS.TS. Lê Thiên Hương (2009). Công trình đã chứng minh vai trò quan trọng của thanh tra trong kiểm soát quyền lực nhà nước; chỉ ra những ưu điểm cũng như hạn chế trong kiểm soát quyền lực nhà nước của các cơ quan thanh tra nhà nước ở Việt Nam trong thời gian qua; đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của thanh tra trong kiểm soát quyền lực nhà nước thời gian tới [17]. - Luận văn thạc sỹ Luật học “Tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay” (2011) của tác giả Nguyễn Thị Thục. Luận văn đã nghiên cứu, đánh giá các quy định pháp luật cũng như thực tiễn tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam và đề xuất giải pháp nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động các cơ quan này ở Việt Nam [39]. - Luận án tiến sĩ luật học “Pháp luật về thanh tra chuyên ngành” (2015) của tác giả Bùi Thị Thanh Thúy. Luận án đã phân tích, đánh giá thực trạng quy định pháp luật về thanh tra chuyên ngành và luận giải cơ sở khoa học đề xuất các giải pháp khắc phục những bất cập, hạn chế của pháp luật thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay [40]. - Bài viết “Cần ban hành một Nghị định riêng về Thanh tra chuyên ngành” của tác giả Bùi Sĩ Lợi đăng trên Tạp chí Thanh tra số 10/2007. Trong bài viết này, tác giả đã chỉ rõ sự bất cập của pháp luật hiện hành và chứng minh sự cần thiết phải ban hành một văn bản riêng về hoạt động thanh tra chuyên ngành xuất phát từ đặc thù của loại hình hoạt động thanh tra này [23]. - Bài viết “Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về tổ chức thanh tra theo ngành, lĩnh vực hiện nay” của Nguyễn Thị Thương Huyền, Tạp chí Thanh tra số 6/2008. Bài viết đã phân tích các yêu cầu đối với yêu cầu hoàn thiện pháp luật về tổ chức thanh tra theo ngành, lĩnh vực ở Việt Nam hiện nay [14]. - Bài viết “Những điểm mới của Luật Thanh tra năm 2010” của tác giả Lê Thiên Hương và Bùi Thị Thanh Thúy, Tạp chí quản lý nhà nước số 183/2011. Trong bài viết này, các tác giả đac chỉ ra những điểm mới của Luật Thanh tra năm 2010 so với Luật Thanh tra năm 2004; đồng thời cũng chỉ ra những hạn chế mà Luật Thanh tra 2010 chưa giải quyết triệt để [18]. Ngoài ra cũng phải kể đến các giáo trình có liên quan như Giáo trình “Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo” của Đại học Luật Hà Nội năm 2010 [6]; Giáo trình “Thanh tra và giải quyết khiếu nại hành chính” của Học viện Hành chính Quốc gia [10]. Nhìn chung, các công trình kể trên đều đã phân tích một cách hệ thống dưới nhiều góc độ khác nhau về thanh tra nói chung cũng như tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành nói riêng. Tuy nhiên, từ sau khi Luật Thanh tra 2010 ban hành, chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào được công bố nghiên cứu một cách tổng thể, đầy đủ về tổ chức và hoạt động của thanh tra Sở Y tế mà cụ thể là ở thành phố Hà Nội. Nói cách khác, chưa có công trình nghiên cứu toàn vẹn nào về vấn đề tổ chức và hoạt động của thanh tra sở Y tế thành phố Hà Nội được tiếp cận dưới góc độ khoa học Luật Hiến pháp và luật Hành chính. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu kể trên là những nguồn tài liệu vô cùng bổ ích, quý giá, có giá trị tham khảo để tác giả hoàn thiện đề tài nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn có mục đích tổng quát là xây dựng luận cứ khoa học cho việc đề xuất các giải pháp nhằm góp phần đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra sở Y tế thành phố Hà Nội. Để đạt được mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ sau: - Phân tích, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về thanh tra, tổ chức và hoạt động của thanh tra sở Y tế thông qua việc nêu khái niệm, phân tích vai trò cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của thanh tra sở Y tế. - Phân tích thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra Sở Y tế thành phố Hà Nội, đưa ra những đánh giá về ưu điểm cũng như hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế. - Đề xuất yêu cầu, quan điểm và giải pháp nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra Sở Y tế thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Các quy định pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động của thanh tra sở nói chung và thanh tra Y tế. - Phạm vi nghiên cứu: Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội từ năm 2016 đến 2020. Do nội dung hoạt động thanh tra của Sở Y tế Hà Nội rất rộng nên luận văn chỉ nghiên cứu về hoạt động thanh tra chuyên ngành liên quan đến 3 lĩnh vực: Dược, mỹ phẩm và trang thiết bị y tế; An toàn vệ sinh thực phẩm; Khám chữa bệnh. Không nghiên cứu về thanh tra hành chính và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp lu¾n Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về nhà nước và pháp luật, về thanh tra nhà nước và tổ chức và hoạt động của thanh tra y tế. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu bằng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử cùng các phương pháp khác như: Phương pháp nghiên cứu tài liệu; phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp so sánh; phương pháp hệ thống; phương pháp thống kê. Cụ thể: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu được tác giả sử dụng để nghiên cứu các văn bản pháp luật, giáo trình, sách, đề tài khoa học, luận án, luận văn, bài báo khoa học… có liên quan đến thanh tra, thanh tra chuyên ngành, thanh tra y tế. - Phương pháp phân tích và tổng hợp được sử dụng xuyên suốt trong toàn bộ các chương của luận văn để giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn như có liên quan. - Phương pháp thống kê, khảo sát được sử dụng để đưa ra các số liệu thực tế, cần thiết nhằm phản ánh thực trạng về tổ chức và hoạt động thanh tra của sở y tế Hà Nội hiện nay. - Phương pháp quy nạp, được sử dụng để đề xuất quan điểm và giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra của Sở Y tế thành phố Hà Nội hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành nói chung, thanh tra y tế nói riêng. Các khuyến nghị của luận văn có thể được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tham khảo cho quá trình hoàn thiện pháp luật về thanh tra nói chung, tổ chức và hoạt động của thanh tra y tế nói riêng, đồng thời cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong hoạt động nghiên cứu và đào tạo. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra sở Y tế Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội Chương 3: Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Y tế Hà Nội Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA SỞ Y TẾ 1.1. KHÁI QUÁT VỀ THANH TRA SỞ 1.1.1. Khái niệm và đ¾c điểm thanh tra Sở Thanh tra (tiếng Anh là Inspect) xuất phát từ nguồn gốc La tinh (Inspectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ một sự kiểm tra, xem xét từ bên ngoài đối với hoạt động của một số đối tượng nhất định. Từ điển Luật học (tiếng Đức) giải thích thanh tra là sự tác động của chủ thể đến đối tượng đã và đang thực hiện thẩm quyền được giao nhằm đạt được mục đích nhất định-một sự tác động đó có tính trực thuộc [24, tr.11]. Theo Từ điển tiếng Việt “thanh tra là xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, tổ chức để phát hiện và ngăn chặn những gì trái ví quy định” [28, tr.1177]. Từ góc độ này, thanh tra bao hàm nghĩa kiểm soát nhằm xem xét và phát hiện ngăn chặn những gì trái với quy định. Khái niệm thanh tra thường đi kèm với một chủ thể và liên quan đến phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định. Trong sách báo pháp lý ở nước ta, khái niệm thanh tra được hiểu dưới các góc độ khác nhau. Một cách phổ biến nhất, thanh tra thường được hiểu là sự xem xét, kiểm soát, kiểm tra thường xuyên, định kỳ nhằm rút ra những nhận xét, kết luận cần thiết để kiến nghị với các cơ quan nhà nước khắc phục những nhược điểm, phát huy ưu điểm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, khái niệm Thanh tra được ghi nhận tại nhiều văn bản pháp luật về thanh tra. Điều 1 Pháp lệnh Thanh tra năm 1990 định nghĩa thanh tra như sau: “Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Trong phạm vi chức năng của mình, các cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm tự kiểm tra việc thực hiệc các quyết định của mình và thanh tra việc thực hiện chính sách pháp luật, nhiệm vụ kế hoạch nhà nước của các cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang, nhân dân, tổ chức hữu quan và cá nhân có trách nhiệm (gọi chung là cơ quan, tổ chức và cá nhân) nhằm phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa, xử lý các vi phạm, góp phần thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ, hoàn thành cơ chế quản lý, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, các quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và công dân”. Tại điều 4 Luật Thanh tra 2004 quy định “Thanh tra nhà nước là việc xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự quản lý theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục được quy định trong luật này và các quy định khác của pháp luật” Tại Luật Thanh tra 2010 đưa ra khái niệm: Thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân (điều 3). Mục đích hoạt động thanh tra nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. .