Luận văn Quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THU QUỲNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI - NĂM 2020 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THU QUỲNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠ

C SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. HOÀNG VĂN CHỨC HÀ NỘI - NĂM 2020 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đúng theo quy định. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận văn này. HỌC VIÊN Nguyễn Thu Quỳnh Để hoàn thành chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý công và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm, giảng dạy và tạo điều kiện giúp đỡ của Ban lãnh đạo, các thầy, cô giáo tại Học viện Hành chính Quốc gia; cùng sự động viên, chia sẻ, giúp đỡ cả về thời gian, vật chất và tình thần từ phía gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Trước hết, tôi xin chân thành cám ơn Ban lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia và các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện. Đặc biệt cho tôi gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hoàng Văn Chức, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia đã dành nhiều thời gian tâm huyết và tận tình hướng dẫn nghiên cứu, giúp tôi hoàn thành luận văn này. Đồng thời tôi cũng xin chân thành cám ơn các đồng chí Lãnh đạo Quận ủy, Ủy ban nhân dân, Phòng Y tế quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội đã tạo điều kiện, cung cấp tài liệu đáng tin cậy, chính xác để tôi có cơ sở thực luận văn này. Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2020 HỌC VIÊN Nguyễn Thu Quỳnh ATTP : An toàn thực phẩm CNTT : Công nghệ thông tin CQGYT : Chuẩn quốc gia y tế TP : Thành phố UBND VBQPPL : Ủy ban nhân dân : Văn bản quy phạm pháp luật MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Y TẾ 9 1.1. Hoạt động y tế và sự cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước về y tế 9 1.1.1. Khái niệm y tế 9 1.1.2. Hoạt động y tế 11 1.1.3. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động y tế 14 1.2. Hoạt động quản lý nhà nước về y tế 15 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về y tế 15 1.2.2. Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước về y tế 16 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về y tế 17 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về y tế 18 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về y tế ở một số địa phương và bài học cho quận Hoàn Kiếm 21 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương 21 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho quận Hoàn Kiếm 28 Tiểu kết Chương 1 30 Chương 2. THỰC TRẠNG Y TẾ VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM, HÀ NỘI 31 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của quận Hoàn Kiếm 31 2.1.1. Điều kiện tự nhiên 31 2.1.2. Văn hóa, xã hội 33 2.1.3. Phát triển kinh tế 33 2.1.4. Nhận xét về tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đối với quản lý nhà nước về y tế tại địa bàn quận Hoàn Kiếm 34 2.2. Thực trạng về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm 35 2.2.1. Tổng quan chung 35 2.2.2. Một số công tác cụ thể 36 2.3. Thực trạng quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm 38 2.3.1. Tổ chức thực hiện và thực thi các văn bản pháp luật 38 2.3.2. Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân 41 2.3.3. Thực hiện việc thẩm định, đăng ký, cấp các loại giấy phép, giấy chứng nhận trong lĩnh vực y tế 42 2.3.4. Tổ chức ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ phục vụ hoạt động quản lý nhà nước về y tế 43 2.3.5. Kiểm tra, tham gia thanh tra về lĩnh vực y tế trên địa bàn 45 2.4. Nhận xét thực trạng quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội 49 quận 2.4.1. Những kết quả đạt được 49 2.4.2. Một số hạn chế 54 2.4.3. Nguyên nhân của một số hạn chế 57 Tiểu kết Chương 2 61 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM 3.1. Quan điểm, phương hướng về y tế 62 62 3.1.1. Quan điểm của Đảng về y tế 62 3.1.2. Phương hướng của thành phố Hà Nội về y tế 65 3.1.3. Mục tiêu của quận Hoàn Kiếm về phát triển y tế 67 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm 68 3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật quản lý nhà nước về y tế 68 3.2.2. Tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và sự phối hợp giữa các cơ quan trong quản lý nhà nước về y tế 69 3.2.3 Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ, công chức quản lý y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm 71 3.2.4. Đầu tư và thu hút vốn để phát triển y tế của quận Hoàn Kiếm 72 3.2.5. Phối hợp, triển khai, hợp tác, đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật 73 3.3. Một số khuyến nghị 74 3.3.1. Với các cơ quan Trung ương 74 3.3.2. Với Thành ủy, Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội 80 Tiểu kết Chương 3 85 KẾT LUẬN 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 88 PHỤ LỤC 93 DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Danh mục bảng Bảng 1.1. Đầu tư xây dựng cơ bản + trang thiết bị 26 Bảng 1.2. Đầu tư mua sắm trang thiết bị 27 Bảng 1.3. Đầu tư phát triển nguồn nhân lực 27 Bảng 2.1. Bảng Dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2020 của UBND quận Hoàn Kiếm 44 Bảng 2.2. Tổng hợp các trường hợp kiểm tra, xử phạt liên quan đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trên địa bàn quận Hoàn Kiếm (2011-2019) 46 Bảng 2.3. Số lượng tập thể, cá nhân được khen thưởng các cấp qua các năm 2015 - 2019 49 Bảng 2.4. Số lượng văn bản ban hành nhằm triển khai các văn bản của Sở Y tế để quản lý nhà nước về y tế (2015-2019) 49 Bảng 2.5. Tổng hợp các trường hợp kiểm tra, xử phạt liên quan đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trên địa bàn quận Hoàn Kiếm (2011-2019) Bảng 2.6. Tổng hợp các trường hợp kiểm tra, xử phạt liên quan 51 đến vấn đề hành nghề y dược tư nhân trên địa bàn quận Hoàn Kiếm (2016-2019) 52 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quản lý nhà nước về y tế là hoạt động quản lý phức tạp với đối tượng quản lý vô cùng đa dạng, ở rất nhiều các lĩnh vực khác nhau. Hơn thế nữa, ngày nay Nhà nước cũng đang phải “căng mình” để giải quyết những sự cố khó đoán định liên quan đến lĩnh vực y tế cần có sự phòng ngừa, triển khai một cách dồng bộ, quyết liệt. Trong khoảng thời gian 10 năm qua, ngành Y tế Việt Nam đã khống chế và kiểm soát được nhiều dịch bệnh mới nổi, bệnh do chủng vi rút mới như cúm gia súc, cúm gia cầm năm 2014, bệnh lở mồm long móng ở lợn năm 2015, bệnh sốt xuất huyết do vi rút Ebola năm 2015, bệnh sởi ở người năm 2016, bệnh sốt xuất huyết ở người năm 2017, bệnh tả lợn Châu Phi năm 2018, bệnh cúm A năm 2019 và gần đây nhất là bệnh Covid – 19 do chủng mới của vi rút Corona đang gây đại dịch trên toàn thế giới… Là một địa phương cấp quận huyện, Hoàn Kiếm đã và đang nỗ lực trong việc quản lý nhà nước về y tế một cách có hiệu quả và toàn diện. Tuy nhiên, xuất phát từ đặc điểm tự nhiên và nhất là đặc điểm về kinh tế xã hội, văn hóa đang đặt ra nhiều thách thức; trong khi vẫn còn những bất cập đòi hỏi có sự thay đổi, đột phá để công tác quản quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn có hiệu quả hơn nữa. Từ những kiến thức đã được học tập, nghiên cứu tại lớp Quản lý Công, Học viện Hành chính Quốc gia. Đồng thời, trên cương vị công tác của bản thân - chuyên viên phụ trách quản lý nghiệp vụ y, quản lý y tế cơ sở và y tế dự phòng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. Việc lựa chọn đề tài này để nghiên cứu, tác giả mong muốn được góp phần bổ sung lý luận và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về y tế trên trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. Hơn thế nữa, đề tài sẽ là nguồn tư liệu quan trọng hỗ trợ cho công việc nghiên cứu chuyên sâu đối với các tác giả nghiên cứu về vấn đề này; cũng như là cơ sở lý luận và thực tiễn hữu ích đối với các địa phương khác trên cả nước. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Bởi tính chất cấp thiết và gắn liền với đời sống xã hội; chính vì thế đã có một số công trình nghiên cứu về vấn quản lý nhà nước về y tế trên nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, không phải công trình nghiên cứu nào cũng đi sâu để phân tích, đánh giá về hoạt động quản lý nhà nước về y tế một cách toàn diện. Nổi bật trong số các công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước về y tế phải kể đến một số công trình khoa học sau: Sách, báo, tạp chí chuyên ngành: Bộ Y tế (2006), Tổ chức, quản lý và chính sách y tế, Sách dùng đào tại Cử nhân Y tế cộng đồng, NXB Y học, Hà Nội. Cuốn sách gồm 16 chương với nội dung chủ yếu tập trung vào 3 vấn đề lớn đó là: Tổ chức y tế, quản lý y tế và các chính sách lớn về y tế. Tuy nhiên, nội dung cuốn sách này chỉ dừng lại ở khía cạnh “quản lý y tế”, không phải được viết dưới góc độ quản lý công hay quản lý nhà nước. Chính vì thế, cuốn sách không cung cấp được nhiều các vấn đề lý luận quản lý nhà nước về y tế, chỉ dừng lại ở một số khía cạnh như quản lý nói chung hay mạng lưới y tế,… Trường Cao đẳng y tế Hà Đông (2010), Giáo trình quản lý và tổ chức y tế, NXB Y học, Hà Nội và Trường Đại học y khoa Thái Nguyên (2007), Giáo trình Tổ chức và quản lý y tế, NXB Y học, Hà Nội là hai giáo trình nổi bật với những nội dung có liên quan đến vấn đề y tế nói chung và quản lý y tế nói riêng. Tuy nhiên, cả hai giáo trình được viết dưới góc độ quản lý y tế để giảng dạy tại các trường cao đẳng, đại học chuyên sâu về đào tạo y. Chính vì thế, cả hai giáo trình không cung cấp quá nhiều các vấn đề lý luận cũng như các kiến thức chuyên sâu về vấn đề quản lý nhà nước về y tế. GS. TSKH Phạm Mạnh Hùng - Phó chủ tịch chuyên trách Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng TW, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam có bài viết “Vài suy nghĩ về đổi mới quản lý y tế tư hiện nay ở Việt Nam” được đăng trên Tạp chí điện tử Tổng hội y học Việt Nam. Thông qua bài viết, tác giả đã phân tích và nhấn mạnh vai trò của việc quản lý y tế nhất là quản lý y tế tư nhân ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời, tác giả cũng đề xuất một số giải pháp đổi mới việc quản lý y tế tư tại Việt Nam. Luận án, Luận văn: Nguyễn Huy Quang (2003), “Quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực y tế ở nước ta hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Luận văn đã làm nổi bật vai trò và ý nghĩa của hoạt động quản lý nhà nước đối với linh vực y tế ở nước ta thông qua “công cụ” pháp luật. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích và chỉ ra những thành công trong hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực y tế ở nước ta. Đồng thời, tác giả cũng chỉ ra những hạn chế, vướng mắc và đề xuất những giải pháp, kiến nghị để hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực y tế ở nước ta. Phạm Văn Tác (2014), “Quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế”, Luận án tiến sỹ cấp Học viện, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Luận án của tác giả Phạm Văn Tác có một số đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn như sau: Về lý luận: Luận án đã phân tích và làm rõ các khái niệm công cụ như: quản lý, quản lý nhà nước, cán bộ chuyên khoa sau đại học, quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học; luận giải được các yêu cầu về năng lực của từng loại cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế; phân tích và làm rõ cơ sở lý luận quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế, làm rõ các nội dung quản lý nhà nước và phân tích các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước đội ngũ này; nghiên cứu chọn lọc những nội dung quan trọng về quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế ở một số nước trên thế giới để rút ra một số bài học kinh nghiệm cho Việt nam, từ đó làm phong phú thêm cơ sở lý luận và xây dựng mô hình mới về quản lý nhà nức đội ngũ này ở nước ta trong hoàn cảnh hội nhập quốc tế và khu vực. Về thực tiễn: Luận án đã phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế, từ đó chỉ ra những thành công và hạn chế trong quản lý nhà nước đội ngũ này, đồng thời phân tích được các nguyên nhân gây ra các hạn chế đó; đã nhận diện được nhu cầu xã hội đối với đội ngũ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế, đưa ra các định hướng trong quản lý nhà nước đội ngũ này, từ đó đề xuất được 9 giải pháp có tính hệ thống và toàn diện nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế ở nước ta trong thời gian tới. Trong đó, các giải pháp được đánh giá cao là: 1) giải pháp xây dựng mô hình mới về quản lý nhà nước đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học trong lĩnh vực y tế gắn bó giữa năng lực cán bộ với đào tạo và cấp chứng chỉ hành nghề (sử dụng cán bộ) trong điều kiện hoàn cảnh Việt Nam, hướng tới hội nhập quốc tế; 2) giải pháp xây dựng các tiêu chí đánh giá năng lực đội ngũ cán bộ chuyên khoa sau đại học gắn với đào tạo, tuyển chọn và sử dụng; 3) giải pháp xây dựng đề án cung cấp bác sĩ giỏi cho các bệnh viện tuyến huyện. Phan Văn Tiến (2006), “Kiện toàn cơ cấu tổ chức và hoàn thiện chức năng nhiệm vụ của tổ chức của mạng lưới y tế cơ sở”, Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Thông qua luận văn, tác giả đã thể hiện một cách khái quát về tổ chức của mạng lưới y tế cơ sở ở thời điểm lúc bấy giờ. Đồng thời, tác giả cũng đề xuất những giải pháp, kiến nghị tương đối khả thi để hoàn thiện chức năng và nhiệm vụ của tổ chức của mạng lưới y tế cơ sở. Nguyễn Tuấn Anh (2011), “Quản lý nhà nước về chất lượng nguồn nhân lực ngành y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Với đề tài này, tác giả đã đi sâu và phân tích khía cạnh quản lý nhà nước về nguồn nhân lực trong ngành y tế. Phạm vi nghiên cứu của đề tài là trên địa bàn TP. Hà Nội; do đó, tác giả cũng đưa ra những ví dụ, số liệu thống kê rất phong phú và đa dạng từ đó phản ánh một cách chân thực và rõ nét vấn đề Quản lý nhà nước về chất lượng nguồn nhân lực ngành y tế trên địa bàn TP. Hà Nội. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao và phát huy chất lượng nguồn nhân lực trong ngành y tế; những giải pháp được đưa ra được đánh giá là tương đối phù hợp và khả thi đối với thực tiễn trên địa bàn TP. Hà Nội cũng như một vài địa phương trên cả nước. Nguyễn Thị Vân (2016), “Quản lý nhà nước về y tế cấp xã trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Thông qua luận văn, tác giả đã đề cập đến vấn đề lý luận chung về quản lý nhà nước về y tế cấp xã. Đồng thời, luận văn cũng đã hệ thống hóa các văn bản pháp luật, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan đến y tế cơ sở trong đó có y tế cấp xã. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã nêu lên thực trạng quản lý nhà nước về y tế tại địa bàn huyện Ba Vì, TP. Hà Nội. Từ đó, luận văn cũng đưa ra một số giải pháp kiến nghị với Đảng, Nhà nước, ngành y tế, UBND TP. Hà Nội và UBND huyện Ba Vì nhằm khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong công tác quản lý nhà nước về y tế tại địa phương và nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra cho sự phát triển của y tế địa phương nói riêng và cả nước nói chung. Có thể thấy đã có một số các công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề quản lý nhà nước về y tế trên các phương diện, khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, tác giả nhận thấy chưa có công trình nào nghiên cứu đến vấn đề quản lý nhà nước về y tế cấp quận, huyện một cách chuyên sâu. Chính vì vậy, tác giả đã chọn đề tài “Quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu của mình. Thông qua đề tài, tác giả muốn phân tích, đánh giá vấn đề quản lý nhà nước về y tế theo quy định của pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, thông qua luận văn, tác giả cũng muốn cập nhật những số liệu, thống kê mới nhất liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước về y tế tại địa bàn quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội; so sánh số liệu giữa một số địa phương điển hình với thực trạng của cả nước từ đó chỉ ra những kết quả tích cực cần phát huy và cả những vướng mắc, khó khăn cần tháo gỡ. Chính vì thế, việc nghiên cứu đề tài cũng rất thiết thực và có nhiều tính chất tham khảo cho các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu pháp luật. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước để tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về y tế cấp quận trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được các mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu sau: Một là, tổng quan cơ sở khoa học quản lý nhà nước về y tế. Hai là, phân tích thực trạng quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm thời gian qua. Ba là, phân tích phương hướng và đề xuất giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. .