Luận văn Quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên

ĐẶNG THỊ NHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI - NĂM 2020 ĐẶNG THỊ NHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠ

C SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TẠ THỊ HƯƠNG HÀ NỘI - NĂM 2020 Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Học viên Đặng Thị Nhung Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn tốt nghiệp cao học, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của các cá nhân, tổ chức, sự tham gia góp ý của các nhà khoa học, các nhà quản lý, bạn bè, gia đình và cùng sự nỗ lực của bản thân, đến nay, tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên”. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS.Tạ Thị Hương, người trực tiếp hướng dẫn khoa học cho tôi, cô đã rất quan tâm, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đến Ban Giám đốc Học viện, tập thể Khoa Sau đại học và các Khoa, phòng, ban khác trong Học viện đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bàn bè và đồng nghiệp đã cổ vũ, động viên nhiệt tình và tạo điều kiện giúp đỡ mọi mặt để tôi hoàn thành tốt chương trình học tập và nghiên cứu đề tài khoa học này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất, song còn nhiều hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm thực tế nên không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, nhận xét của quý thầy cô, các nhà khoa học, độc giả và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Học viên Đặng Thị Nhung LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU MỞ ĐẦU 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.2. 11 Sự cần thiết quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn 1.3. 11 19 Nội dung quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn 21 1.4. Những yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn 1.5. 34 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn 39 Tiểu kết Chương 1 45 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN 2.1. 46 Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên 46 2.2. Thực trạng lao động, việc làm trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên 53 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên 60 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên 80 Tiểu kết chương 2 85 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN 3.1. Quan điểm, mục tiêu, định hướng về việc làm, giải quyết việc làm 3.2. 86 86 Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên 92 Tiểu kết chương 3 107 KẾT LUẬN 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO 110 Từ viết tắt Viết đầy đủ CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa GQVL Giải quyết việc làm HĐND Hội đồng nhân dân KH-KT Khoa học kỹ thuật LĐTBXH Lao động-thương binh và xã hội QLNN Quản lý nhà nước TN Thanh niên UBND Ủy ban nhân dân Biểu đồ 2.1. Tỉ trọng cơ cấu các ngành kinh tế huyện Ân Thi. 49 Bảng 2.1. Dân số huyện Ân Thi giai đoạn 2015 - 201950 Bảng 2.2. Lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế huyện Ân Thi .55 Bảng 2.3. Tình hình lao động huyện Ân Thi chia theo trình độ chuyên môn giai đoạn 2015 – 2019. 56 Bảng 2.4. Lao động thanh niên huyện Ân Thi năm 2015-201958 Bảng 2.5. Đào tạo nghề, hướng nghiệp cho lao động huyện Ân Thi giai đoạn 2015-2019. 76 Bảng 2.6. Tình hình xuất khẩu lao động huyện Ân Thi giai đoạn 20152019.77 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Việc làm là một vấn đề cấp thiết, là mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia nhằm hướng đến sự phát triển bền vững. Giải quyết việc làm cho người lao động có ý nghĩa quan trọng, quyết định tới quá trình phát triển kinh tế - xã hội mỗi địa phương và quốc gia. Đối với thanh niên – lực lượng luôn đi đầu trong xây dựng và phát triển đất nước, việc xây dựng chiến lược việc làm và phát triển lực lượng lao động trẻ vừa là mục tiêu, vừa là động lực đảm bảo cho sự ổn định và vị thế cạnh tranh của đất nước. Những năm qua Đảng và Nhà nước ta luôn coi công tác giải quyết việc làm cho thanh niên là nhiệm vụ quan trọng nhằm sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực của đất nước, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng, đáp ứng nguyện vọng về việc làm của thanh niên. Trong xu thế hội nhập khu vực và thế giới, với tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra nhanh tất yếu sẽ dẫn đến quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, chuyển mục đích sử dụng một bộ phận đất nông nghiệp sang phục vụ quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển các khu kinh tế, khu - cụm công nghiệp. Quá trình này có những tác động tích cực cũng như tiêu cực đến hộ gia đình nông nghiệp, nông thôn. Những hộ gia đình này phải đối mặt với việc chuyển đổi nghề nghiệp, thích ứng với đời sống nông thôn trong quá trình đô thị hóa nhanh, hội nhập với những chuẩn mực và yêu cầu mới. Vấn đề giải quyết việc làm, tạo cơ hội tăng thu nhập và phát triển nghề nghiệp để đảm bảo nhu cầu của người lao động nói chung và của thanh niên nông thôn nói riêng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn trở nên ngày càng bức thiết. Quá trình hội nhập và chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn làm một bộ phận lao động nông nghiệp, nhất là thanh niên nông thôn làm nảy sinh nhiều vấn đề. Yêu cầu bức bách về việc làm, thu nhập và phát triển nghề nghiệp đòi hỏi lực lượng lao động thanh niên phải có năng lực, có sức khỏe, được đào tạo và tích lũy kịp thời các tiến bộ khoa học công nghệ để tham gia dịch chuyển từ các khâu sản xuất có hàm lượng giá trị gia tăng thấp sang các công đoạn có hàm lượng giá trị gia tăng cao. Có tri thức, có năng lực thì người thanh niên nông thôn mới có thể thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh trong một môi trường có chính sách công bằng, minh bạch giữa các chủ thể tham gia thị trường, đồng thời dễ dàng áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, áp dụng các phương thức quản lý và phương pháp sản xuất mới, tìm hiểu thị trường và thậm chí là dẫn dắt nhu cầu để phát triển sản xuất kinh doanh và tạo ra các chủng loại sản phẩm với giá trị cao hơn. Ân Thi là một huyện đông dân, có thế mạnh về nông nghiệp và đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ, nguồn lao động dồi dào. Tuy nhiên, do chất lượng lao động còn thấp nên chưa đáp ứng được yên cầu hiện tại và xu hướng phát triển trong tương lai. Cũng tương đồng với các huyện khác trong tỉnh, Ân Thi dư thừa sức lao động nông thôn ở lĩnh vực nông nghiệp, ngược lại ở lĩnh vực phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ lại thiếu hụt lao động trầm trọng. Điều này dẫn đến việc Nhà nước phải điều tiết về quy luật cung cầu nguồn lao động trong xã hội nhằm hạn chế tình trạng lao động thất nghiệp, trong khi nơi khác, ngành nghề khác lại thiếu hụt lao động, doanh nghiệp thiếu lao động nhưng người lao động không tìm được việc để làm. Ngoài ra, những năm qua lao động là thanh niên của huyện chủ yếu phải tự xác định tìm kiếm việc làm theo nhu cầu và điều kiện năng lưc bản thân, trong khi cơ quan quản lý nhà nước vẫn chưa có phương án hữu hiệu để tạo việc làm nói chung, việc làm mới, việc làm có thu nhập cao nói riêng; đối với các doanh nghiệp thì chưa coi lực lượng lao động thanh nhiên nông thôn của huyện là chủ chốt nên chưa nhiệt tình và tin cậy để hỗ trợ tài chính cho các hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này dẫn đến thực trạng một bộ phận thanh niên nông thôn của huyện phải đi tìm việc làm ở các đô thị lớn, một số thanh niên tham gia sản xuất nông nghiệp truyền thống, số còn lại không có khả năng tìm kiếm việc làm nên từ đó dẫn đến tình trạng thanh niên nông thôn thất nghiệp, thiếu việc làm của huyện vẫn cao và đó cũng là nguyên nhân chính dẫn đến một bộ phận thanh niên vi phạm pháp luật và mắc các loại tệ nạn xã hội. Nền kinh tế đất nước ngày càng phát triển, bài toán đặt ra là phải tạo ra nhiều việc làm, tạo ra nhiều nguồn thu nhập cho người lao động trong đó bao gồm cả lực lượng thanh niên nông thôn. Đây là một lĩnh vực QLNN rất quan trọng có tác động, ảnh hưởng sâu rộng đến các vấn đề quản lý nhà nước cả ở tầm vi mô và vĩ mô, đồng thời làm một yêu cầu thực tiễn cấp bách được đặt ra ở nhiều địa phương, trong đó có tỉnh Hưng Yên nói chung và huyện Ân Thi nói riêng. Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên” với hy vọng đưa ra được những giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý nhà nước về giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn là một trong những vấn đề quan trọng và cấp thiết nhất là trong thời kỳ CNHHĐH đất nước. Do đó, trong thời gian qua đã có một số những công trình nghiên cứu đến vấn đề việc làm, giải quyết việc làm cho người lao động theo những góc độ khác nhau, có thể kể đến một số công trình sau: - Bài viết “Hỗ trợ thanh niên nông thôn khởi khiệp” (2019), của các tác giả Phan Linh, Mai Luận, Văn Bảo, đăng trên Báo Nhân Dân điện tử, đã đưa ra thực trạng vấn đề việc làm, thực trạng khởi nghiệp của thanh niên nông thôn từ đó đã chỉ ra những khó khăn của thanh niên nông thôn trong vấn đề khởi nghiệp, mà trong đó theo các tác giả vấn đề khó khăn nhất chính là nằm ở khâu vốn đầu tư, ngoài ra bài viết còn đề cập đến nhiều hạn chế và nguyên nhân dẫn đến các hạn chế là từ các khẩu trong công tác quản lý nhà nước về hỗ trợ việc làm cho thanh niên. - Bài viết “Việc làm cho thanh niên nông thôn: Chính sách chưa vào cuộc sống” của tác giả Lâm Vũ, được đăng trên báo Hà Nội mới ngày 17/8/2013, bài viết đã nói lên những khó khăn trong vấn đề việc làm của thanh niên nông thông hiện nay chủ yếu chưa ổn định, thu nhập thấp, cũng như những khó khăn trong thực hiện chính sách của nhà nước về việc làm cho thanh niên nông thôn. Theo đó, tác giả đã khẳng định thanh niên nông thôn hiện rất cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ để họ có thể phát huy khả năng và sức lực của mình. - Bài viết “Qũy Quốc gia về việc làm: Hiệu quả từ những đồng vốn vay” của tác giả Ngọc Tú, được đăng trên báo Lao động thủ đô ngày 29/8/2019, bài viết chỉ ra hiệu quả của việc sử dụng nguồn vốn từ quỹ quốc gia vào giải quyết việc làm cho các nhóm đối tượng khác nhau trong đó có lao động khu vực nông thôn, đồng thời tác giả cũng đưa ra những hạn chế của hoạt động vay vốn tạo việc làm từ Qũy quốc gia như việc hạn chế về nguồn vốn, bất cập về lãi suất cho vay,.từ đó đưa ra những giải pháp khắc phục những hạn chế về vay vốn, sử dụng hiệu quả quỹ quốc gia vào giải quyết việc làm cho người lao động. - Bài viết “Chính sách lao động –việc làm nhìn từ góc độ kinh tế vĩ mô” của TS Nguyễn Minh Phong, đăng trên tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, tháng 5/2011, bài viết đã chỉ ra những nỗ lực và thành quả trong chính sách lao động – việc làm ở Việt Nam trong những năm 2006-2010 và khẳng định chính sách lao động – việc làm không chỉ đảm bảo ổn định chính trị - xã hội mà còn trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng, sức mạnh kinh tế của đất nước. Bên cạnh đó bài viết cũng phân tích thực trạng thực hiện chính sách của nhà nước về hỗ trợ giải quyết việc làm, từ đó đưa ra những bài học về xây dựng và triển khai chính sách lao động – việc làm cho người lao động trong thời gian tới. - Bài viết“Định hướng chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn” của tác giả Phạm Bảo Dương, đăng trên tạp chí Khoa học và phát triển ngày 15/8/2011 đã khái quát thực trạng của công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên cơ sở phân tích thực trạng nguồn lao động nông thôn và thực trạng nguồn cung đào tạo nghề, từ đó tác giả đưa ra những đề xuất thiết thực trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn. - Tác giả Trần Thị Minh Ngọc, trong cuốn sách“Việc làm của nông dân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa vùng đồng bằng Sông Hồng đến năm 2020”, Nxb Chính trị quốc gia (2010). Tác giả đã phản ánh thực trạng việc làm của nông dân tại vùng đồng bằng Sông Hồng trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tác giả đã đưa ra những lợi thế của khu vực đồng bằng Sông Hồng, từ đó đem lại những thuận lợi cho nông dân về phát triển chăn nuôi, trồng trọt. đồng thời cũng đưa ra những mô hình làm giàu cho nhà nông. Ngoài ra tác giả cũng đề cập đến những vấn đề khác như giáo dục, trình độ dân trí, các làng nghề tiêu biểu trên địa bàn, công tác đào tạo nghề và những nỗ lực của nhà nước trong việc giải quyết việc làm nông thôn, tuy nhiên cũng đưa ra những bất cập, hạn chế còn tồn tại cũng như một số phương hướng giải quyết trong thời gian tới, nhằm giảm tỷ lệ đói nghèo và vấn nạn thất nghiệp cho nông dân tại đồng bằng Sông Hồng. - Cuốn sách “Giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa” của PGS.TS Nguyễn Thị Thơm, Th.S Phí Thị Hằng (đồng chủ biên), NXB Chính trị quốc gia (2019). Cuốn sách đã đề cập đến một số vấn đề lý luận, kinh nghiệm thực tiễn về việc làm và giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp, cũng như thực trạng việc làm của lao động nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa từ đó tác giả đã đưa ra những phương phướng, giải pháp giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa. - Luận án tiến sỹ “Giải quyết việc làm cho người lao động trong quá trình kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên” của tác giả Phạm Thị Ngọc Vân. Tác giả đã hệ thống hóa và góp phần làm rõ những vấn đề cơ bản về thực tiễn việc làm và giải quyết việc làm nói chung. Phân tích thực trạng việc làm và giải quyết việc làm cho lao động tỉnh Thái Nguyên. Đồng thời đánh giá được những việc đã làm được, tồn tại và nguyên nhân. Qua nghiên cứu thực trạng kết hợp định hướng và quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước tác giả đã đưa ra 6 nhóm giải pháp về giải quyết việc làm cho lao động tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế phát triển của tác giả Phan Thị Thúy Linh (2011) về “Giải pháp đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng”, Luận văn tập trung vào nghiên cứu lý luận và thực tiễn về giải pháp chính sách đào tạo nghề, tạo việc làm đối với TN. Qua đó đánh giá những việc làm được, những hạn chế về chính sách đào tạo nghề và tạo việc làm cho TN trên địa bàn thành phố Đà Nẵng thời gian qua, từ đó đưa ra những giải pháp về chính sách đào tạo nghề, tạo việc làm cho TN tại thành phố Đà Nẵng. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản trị nhân lực (2015), của tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền về “Tạo việc làm cho người lao động huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang”, luận văn đã trình bày những cơ sở lý luận về tạo việc làm cho người lao động, những nhân tố ảnh hưởng đến việc làm, phân tích .