Luận văn Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ VÂN ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN T

HẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ VÂN ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG B

Ộ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS VŨ VĂN NHIÊM TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.Vũ Văn Nhiêm. Các số liệu, dữ liệu được trình bày trong luận văn này là chính xác, trung thực, khách quan, có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng, và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Luận văn được trình bày theo đúng hướng dẫn của Học viện Hành chính Quốc gia về cách thức trình bày luận văn. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Vân Anh LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và thực hiện luận văn cao học này, tôi nhận được sự giúp đỡ của Quý Thầy Cô, các Anh, Chị vì vậy, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, các giảng viên đã giảng dạy và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành quá trình học tập tại Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS.Vũ Văn Nhiêm, người hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn đến UBND thành phố Hồ Chí Minh, Ban giao thông thành phố, sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh và UBND thành phố, các quận, huyện trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện hỗ trợ cung cấp số liệu, các thông tin cũng như giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Cùng với sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học và sự nỗ lực của bản thân, tôi đã hoàn thành luận văn theo đúng quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu ngắn và năng lực nghiên cứu còn hạn chế, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tác giả luận văn mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp của Quý Thầy, Cô để luận văn và bản thân tôi hoàn thiện hơn trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm việc sau này. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Vân Anh DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cụm từ đầy đủ Cụm từ viết tắt An toàn giao thông ATGT An toàn giao thông đường bộ ATGTĐB Trật tự an toàn giao thông TTATGTĐB đường bộ Cán bộ, công chức CBCC Cảnh sát giao thông CSGT Cơ quan nhà nước CQNN Quản lý nhà nước QLNN Tai nạn giao thông TNGT Trật tự an toàn giao thông TTATGT Thành phố Hồ Chí Minh TP.HCM Sở Giao thông vận tải Sở GTVT Ủy ban nhân dân UBND DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Thống kê về tình hình tai nạn giao thông đường bộ từ năm 2015 - 2019 của thành phố Hồ Chí Minh 37 Bảng 2.2 Về nhân sự làm công tác ATGT thành phố Hồ Chí Minh 49 Bảng 2.3 Công tác tuyên truyền của Phòng Cảnh sát Giao thông đường bộ thành phố Hồ Chí Minh 54 Bảng 2.4: Kết quả thanh tra của lực lượng cảnh sát giao thông toàn thành phố Hồ Chí Minh 63 Bảng 2.5: Công tác tuần tra, kiểm tra xử phạt của các lực lượng CSGT thành phố Hồ Chí Minh 64 MỤC LỤC TRANG Phần mở đầu 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ 1.1. 9 Khái niệm, đặc điểm, vai trò của trật tự an toàn giao thông đường bộ 9 1.1.1. Khái niệm trật tự an toàn giao thông đường bộ 9 1.1.2. Đặc điểm của trật tự an toàn giao thông bộ 10 1.1.3. Vai trò của trật tự an toàn giao thông đường bộ 11 1.2. Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ 12 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ 12 1.2.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với trật tự an toàn giao thông đường bộ 1.2.3. Các quy định pháp lý về trật tự an toàn giao thông đường bộ 1.3. 15 17 Nội dung của quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ 20 1.3.1. Ban hành các văn bản, chính sách về trật tự an toàn giao thông đường bộ 1.3.2. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch về giao thông đường bộ 20 21 1.3.3. Tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ 23 1.3.4. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ 1.3.5. Xây dựng và quản lý cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ 24 25 1.3.6. Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ. 25 1.4. Kinh nghiệm của các địa phương về quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ27 1.4.1. Kinh nghiệm của các địa phương. 27 1.4.2. Bài học kinh nghiệm đúc kết. 32 Tiểu kết chương 1 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 35 2.1. Tình hình trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh35 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh. 38 2.2.1. Cụ thể hóa và ban hành các văn bản, chính sách về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 38 2.2.2. Xây dựng các quy hoạch, đề án trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ. 44 2.2.3. Tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 47 2.2.4. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 51 2.2.5. Xây dựng và quản lý kết cấu hạ tầng, vận tải giao thông đường bộ . 57 2.2.6. Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ. 60 2.3. Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh65 2.3.1. Những ưu điểm công tác QLNN về TTATGTĐB trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.65 2.3.2. Hạn chế 67 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế 69 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 75 3.1. Một số định hướng của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ75 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh 78 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống quy định pháp lý của quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 78 3.2.2. Nâng cao hiệu quả công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ. 81 3.2.3. Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 82 3.2.4. Nâng cao nhận thức, năng lực và phẩm chất của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ85 3.2.5. Xây dựng và hoàn thiện kết cấu cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ 88 3.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về trật tự an toàn giao thông đường bộ. 89 3.2.7. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách về trật tự an toàn giao thông đường bộ 94 Tiểu kết chương 3 97 KẾT LUẬN 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 101 Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước một cách toàn diện. Đất nước đang có sự phát triển vượt bậc về kinh tế - xã hội, đời sống người dân ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, chúng ta cũng đang đối mặt với nhiều vấn đề xã hội cần phải giải quyết như ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, chênh lệch giàu nghèo, . Một trong những vấn đề lớn đang đặt ra hiện nay đó là tình trạng tai nạn giao thông. Tai nạn giao thông đang là một vấn đề nhức nhối đối với toàn xã hội. Số vụ tai nạn giao thông ngày càng tăng lên và đáng báo động. Tai nạn giao thông đã cướp đi mạng sống rất nhiều người, ảnh hưởng đến sức khỏe và tài sản của nhân dân. Ngoài ra nó còn gây ra nhiều thiệt hại về kinh tế và những hệ lụy xã hội. Tai nạn giao thông diễn ra hết sức đa dạng từ giao thông đường thủy, đường sắt, đường hàng không, . trong đó tai nạn giao thông đường bộ là loại hình tai nạn giao thông phổ biến nhất. Tai nạn giao thông đường bộ xảy ra là do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân từ những yếu kém trong công tác quản lý nhà nước như hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch chưa khoa học, công tác kiểm tra, thanh tra chưa được tiến hành thường xuyên,. Do đó đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ là một vấn đề cần được quan tâm, chú trọng từ phía người dân và cả nhà nước. Để đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ thì nhà nước cần phải tăng cường quản lý nhà nước về công tác này. Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ đang được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm giảm thiểu tai nạn giao thông, hướng tới đảm bảo an toàn, trật tự giao thông đường bộ. Theo đó, Luật Giao thông đường bộ đã xây dựng và hoàn thiện, các văn bản hướng dẫn thi hành cũng đã được xây dựng. Các nội dung quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ đã được xác định và quy định tương đối rõ ràng. Thành phố Hồ Chí Minh là một địa phương nằm ở khu vực Đông Nam Bộ. Là thành phố lớn nhất Việt Nam, là vùng kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục quan trọng nhất của Việt Nam. Hoạt động quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ được quan tâm và có những bước phát triển vượt bậc. Cùng với việc đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ càng được quan tâm và trật tự an toàn giao thông đường bộ đã được chú trọng, bộ máy quản lý nhà nước cũng từng bước được hoàn thiện. Tuy nhiên công tác quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ của Ủy ban Nhân dân thành phố cũng tồn tại những bất cập nhất định như nhiều quy định pháp lý còn chồng chéo. Việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này chưa được đồng bộ, nhịp nhàng. Việc tổ chức cấp phép cho các phương tiện giao thông, việc quản lý hạ tầng kết cấu giao thông đường bộ chưa chặt chẽ. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa được tiến hành thường xuyên, liên tục. Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ đang là vấn đề đặt ra đối với thành phố Hồ Chí Minh, đòi hỏi thành phố phải có những bước đi và giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác này. Xuất phát từ những lý do cơ bản trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” làm nội dung nghiên cứu Luận văn Thạc sĩ Quản lý công của mình nhằm góp phần giải quyết những vấn đề nêu trên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, ấn phẩm khoa học đề cập trong các hội thảo, trong các sách chuyên khảo, tạp chí, luận văn. Nghiên cứu về nội dung này, gồm: “Kỷ yếu hội nghị an toàn giao thông Việt Nam năm 2015, tập 1 và tập 2” năm 2015 của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia. Tập 1 của công trình nghiên cứu này tập trung làm rõ các nội dung về quản lý an toàn giao thông hạ tầng và tổ chức giao thông. Tập 2 của công trình nghiên cứu này đã tiếp cận các nội dung liên quan đến phương tiện giao thông, người tham gia giao thông, ứng phó sau tai nạn giao thông. Công trình nghiên cứu này của Ủy ban an toàn giao thông quốc gia tập trung các bài viết của các tác giả về an toàn giao thông, với nhiều hướng tiếp cận khác nhau từ kết cấu hạ tầng giao thông, các phương tiện giao thông, Tuy nhiên các bài viết này chủ yếu là các bài viết tập trung vào các vấn đề kỹ thuật, chuyên môn mà chưa gắn với các nội dung QLNN. Bên cạnh đó công trình nghiên cứu này cũng tiếp cận an toàn giao thông nói chung mà chưa đi sâu vào TTATGTĐB. “Giao thông đường bộ Việt Nam – Thực trạng và giải pháp” của Ngô Xuân Thắng, năm 2014. Công trình nghiên cứu này chủ yếu tiếp cận về thực trạng giao thông đường bộ ở Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở những kết quả cũng như những hạn chế về giao thông đường bộ, tác giả đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống giao thông đường bộ. Các giải pháp được đề xuất chủ yếu tập trung vào các vấn đề chính, bao gồm: cơ sở hạ tầng, công tác tuyên truyền, đội ngũ thanh tra, kiểm tra. Công trình nghiên cứu này tiếp cận tương đối bao quát các vấn đề của giao thông Việt Nam, làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp. Công trình đã phác họa được bức tranh tổng thể về giao thông đường bộ ở Việt Nam. “Đổi mới quản lý nhà nước về giao thông đô thị tại thành phố Hà Nội trong thời kỳ hội nhập và phát triển” năm 2016 của Nguyễn Thị Thanh Thủy. Công trình nghiên cứu này đã tiến hành phân tích tổng quan tình hình nghiên cứu về đổi mới QLNN về giao thông đô thị trong thời kỳ hội nhập và phát triển. Đồng thời công trình nghiên cứu này đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn của đổi mới QLNN về giao thông đô thị. Bên cạnh đó công trình nghiên cứu này đã phân tích thực trạng giao thông đô thị và thực trạng QLNN về giao thông đô thị tại thành phố Hà Nội, đánh giá về những kết quả đạt được, chỉ rõ hạn chế, yếu kém trong quản lý giao thông đô thị và những vấn đề đặt ra trong quản lý giao thông đô thị tại thành phố Hà Nội. Từ việc luận giải căn cứ, công trình nghiên cứu này đã đề xuất giải pháp đổi mới QLNN về giao thông đô thị tại thành phố Hà Nội. “Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố Hải Dương” năm 2014, của Phạm Thị Mai. Công trình nghiên cứu này đã khái quát được các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề này, làm rõ khái niệm quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông, phân tích thực trạng và đề xuất được các giải pháp phù hợp. Các giải pháp mà tác giả đề cập trong công trình nghiên cứu này tập trung chủ yếu vào việc hoàn thiện các văn bản pháp lý về ATGT. Tuy nhiên công trình nghiên cứu này chủ yếu tiếp cận từ phương diện luật học, do đó chủ yếu nghiên cứu về việc thực hiện pháp luật về an toàn giao thông và các giải pháp để hoàn thiện hệ thống pháp luật về ATGT, mà chưa nghiên cứu các nội dung QLNN một cách có hệ thống. Mặt khác công trình nghiên cứu này tập trung nghiên cứu lĩnh vực ATGT nói chung mà chưa đi sâu nghiên cứu lĩnh vực TTATGTĐB. Nghiên cứu từ góc độ Luận văn Thạc sỹ Quản lý công cũng có một số công trình nghiên cứu sau: “Quản lý nhà nước trong đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay” năm 2014 của tác giả Ngô Quang Ngọc. Công trình nghiên cứu này đã chỉ ra cơ sở lý luận về QLNN đối với hoạt động này, tiếp cận được thực trạng công tác này trên địa bàn thành phố Hà Nội và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác QLNN đối với lĩnh vực này. Tuy nhiên trong phần cơ sở lý luận, công trình này chưa làm rõ và phân tích kỹ các nội dung QLNN, vì vậy việc tiếp cận thực trạng và đề xuất các giải pháp còn mang tính chung chung. “Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố Hải Dương” năm 2015 của Lê Thu Hà. Công trình nghiên cứu bao gồm 3 chương, đi từ lý luận chung đến thực trạng và đề xuất các giải pháp. Dựa trên cơ sở thực trạng tình hình trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố Hải Dương, công trình nghiên cứu đã đề xuất 4 nhóm giải pháp cơ bản. Tuy nhiên các nhóm giải pháp được đề cập trong nghiên cứu này chưa đi sâu từ góc độ quản lý nhà nước mà chủ yếu tiếp cận từ ý thức, thái độ của người tham gia giao thông. Các công trình nghiên cứu, các ấn phẩm khoa học nêu trên nghiên cứu về vấn đề an toàn giao thông với nhiều góc độ khác nhau, từ lý luận pháp lý và thực tiễn. Các công trình nghiên cứu (sách chuyên khảo, luận án, đề tài khoa học và bài báo) trong thời gian qua đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn quan trọng của QLNN về ATGTĐB ở Việt Nam. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu chủ yếu tiếp cận từ góc độ TTATGTĐB mà chưa nghiên cứu nhiều từ góc độ QLNN đối với hoạt động này. Nghiên cứu từ góc độ QLNN thì chủ yếu nghiên cứu về QLNN về an toàn giao thông nói chung chứ chưa đi sâu nghiên cứu về QLNN về TTATGTĐB. Ngoài ra các công trình nghiên cứu về QLNN về ATGTĐB chủ yếu tiếp cận từ góc độ những quy định pháp lý, công tác thanh tra, kiểm tra mà chưa nghiên cứu công tác QLNN về TTATGTĐB một cách có hệ thống. Đối với địa bàn thành phố Hồ Chí Minh tính đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về nội dung này một cách toàn diện. Theo đó, vấn đề Luận văn hướng đến cần tiếp tục nghiên cứu làm rõ và không có sự trùng lắp. 3 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .