Luận văn Quản lý nhà nước đối với hoạt động Logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ TÂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG LOGISTICS TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PH�

�� HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ TÂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI V�

�I HOẠT ĐỘNG LOGISTICS TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ KIM TIÊN LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tác giả. Các kết quả nghiên cứu và kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ nguồn nào hoặc hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tác giả Nguyễn Thị Tâm LỜI CẢM ƠN Đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động Logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội“ được hoàn thành tại Học viện Hành chính Quốc Gia. Trong suốt quá trình nghiên cứu, ngoài sự phấn đấu nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Tác giả xin chân thành cảm ơn TS. Đỗ Thị Kim Tiên, người trực tiếp hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn giáo viên chủ nhiệm cùng toàn thể các thầy, cô giáo và cán bộ Học viện Hành chính Quốc Gia đã giảng dạy và giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành khóa học và luận văn. Mặc dù đã cố gắng để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên do kinh nghiệm nghiên cứu chưa nhiều, thời gian nghiên cứu ngắn, luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quý báu của Quý thầy cô và các bạn để bản thân được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng Tác giả Nguyễn Thị Tâm năm 2021 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC VIẾT TẮT MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU.1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC. 8 1.1. Những vấn đề chung về hoạt động logistics.8 1.1.1 Khái niệm, đặc điểm hoạt động logistics. 8 1.1.2. Vai trò của hoạt động logistics 12 1.2. Quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics17 1.2.1. Khái niệm của quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics. 17 1.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics.18 1.2.3. Nguyên tắc quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics 21 1.2.4. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics. 21 1.2.5. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics23 1.2.6. Các tiêu chí đánh giá hoạt động quản lý nhà nước đối với logistics. 26 1.3. Các yếu tố chi phối quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics.30 1.3.1. Các yếu tố chủ quan 30 1.3.2. Các yếu tố khách quan.32 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về hoạt động logictics ở chính quyền địa phương một số nước trên thế giới. 34 1.4.1. Kinh nghiệm QLNN đối với hoạt động logistics của Singapore.34 1.4.2. Kinh nghiệm QLNN đối với hoạt động logistics của Trung Quốc. 38 1.4.3 Kinh nghiệm QLNN đối với hoạt động logistics của Nhật Bản 41 1.5. Bài học rút ra cho quản lý nhà nước đối với hoạt động Logistics của thành phố Hà Nội 44 Tiểu kết chương 1 47 Chương 2 . THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG LOGISTICS TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 48 2.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế trên địa bàn thành phố Hà Nội. 48 2.2. Thực trạng hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội53 2.2.1. Kết cấu hạ tầng phục vụ hoạt động logistics. 53 2.2.2. Tình hình hoạt động logistics 60 2.2.3. Tình hình sử dụng dịch vụ logistics 69 2.3. Tình hình quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics 70 2.3.1. Ban hành và phổ biến chính sách, pháp luật, kế hoạch về hoạt động logistics70 2.3.2. Phân công, phối hợp các cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics73 2.3.3. Thực thi chính sách đối với hoạt động logistics74 2.3.4. Thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động logistics80 2.4. Đánh giá tình hình quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics80 2.4.1. Những kết quả đạt được 80 2.4.2. Những hạn chế.82 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế.85 Tiểu kết chương 2 91 Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG LOGISTICS TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 92 3.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics 92 3.1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về hoạt động logistics92 3.1.2. Chính sách của thành phố Hà Nội về hoạt động logistics. 94 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics. 96 3.2.1. Bộ Giao thông vận tải cần phối hợp, triển khai xây dựng và hoàn thiện hạ tầng giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội96 3.3.2. Phát triển hệ thống doanh nghiệp logictics đáp ứng nhu cầu thị trường tại thành phố Hà Nội hiện nay.97 3.3.3. Cải cách hành chính trong hoạt động logictics99 3.3.4. Đầu tư phát triển vận tải nội địa 101 3.3.5. Hoàn thiện các cơ sở hạ tầng phục vụ dịch vụ logictics103 3.3.6. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực104 3.3.7. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong QLNN đối với hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội theo hướng phát triển E-logistics 106 3.3. Kiến nghị 107 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ. 107 3.3.2. Kiến nghị với UBND thành phố Hà Nội. 109 Tiểu kết chương 3111 KẾT LUẬN. 112 TÀI LIỆU THAM KHẢO.114 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. Tốc độ tăng trưởng GRDP Hà Nội giai đoạn 2014 – 2019 49 Bảng 2: Kim ngạch xuất khẩu trên địa bàn Thành phố 50 giai đoạn 2014 – 2019 50 Bảng 3: Kim ngạch nhập khẩu trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2014 – 2019 . 51 Bảng 4: Khối lượng hàng hóa vận chuyển trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2013 - 2019 62 Bảng 5: Tổng mức bán lẻ hàng hóa thành phố Hà Nội thời kỳ 2015 - 2019. 64 Bảng 6: Khối lượng hàng hóa luân chuyển trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2015 – 2019 65 Bảng 7: Đánh giá năng lực logistics Việt Nam giai đoạn 2007-2016 67 Bảng 8: Doanh thu vận tải, kho bãi và dịch vụ hỗ trợ vận tải phân theo loại hình kinh tế của thành phố Hà Nội, 2013 - 2019 67 Bảng 9: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ngành vận tải, kho bãi theo giá hiện hành trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2013 - 2019 68 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Cùng với đường lối đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, ngành giao nhận ngoại thương cũng đang trên bước đường hội nhập với ngành giao nhận thế giới. Một trong những phát triển lớn trong hoạt động giao nhận vận tải hiện đại là hoạt động logistics. Logistics là một hoạt động dịch vụ quan trọng trong cơ cấu tổng thể nền kinh tế quốc dân, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của cả nước cũng như từng địa phương, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Tại Việt Nam, logistics được phát triển từ những năm 1990. Tuy nhiên, chỉ trong một thời gian ngắn, logistics đã phát triển mạnh mẽ, khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế. Đến nay, hệ thống chính sách, pháp luật về logistics ngày càng được hoàn thiện; kết cấu hạ tầng logistics trong những năm qua đã có những chuyển biến rõ nét, nhiều công trình lớn, hiện đại đã được đầu tư và đưa vào khai thác, sử dụng, phát huy tốt hiệu quả; dịch vụ logistics của Việt Nam có tốc độ tăng trưởng tương đối cao đạt 12% đến 14%, tỉ lệ doanh nghiệp thuê ngoài dịch vụ logistics đạt khoảng 60-70%, đóng góp khoảng 4-5% GDP. Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2018, chỉ số năng lực hoạt động logistics (LPI) của Việt Nam xếp hạng 39/160 nước tham gia nghiên cứu, tăng 25 bậc so với năm 2016 và vươn lên đứng thứ 3 trong các nước ASEAN. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được trong thời gian qua, ngành logistics Việt Nam vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Đặc biệt là chi phí dịch vụ logistics ở nước ta còn khá cao, làm tăng giá thành, giảm sức cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam nói riêng, sức cạnh tranh của cả nền kinh tế Việt Nam nói chung. Nguyên nhân cơ bản là do công tác quy hoạch giữa các ngành, lĩnh vực vẫn còn chưa có sự kết nối chặt chẽ với nhau; cơ sở hạ tầng giao thông, thương mại, công nghệ thông tin còn hạn chế, việc kết nối với các nước trong khu vực còn chậm; sự kết hợp giữa thương mại điện tử và logistic chưa thực sự hiệu quả. Bên cạnh đó, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics ở Việt Nam còn chưa cao so với các nước trong khu vực và thế giới. Việt Nam chưa có các doanh nghiệp lớn, cung ứng đồng bộ các dịch vụ logistics; nguồn nhân lực cho hoạt động logistics còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Thủ đô Hà Nội sau khi mở rộng đã phát triển toàn diện theo cả chiều rộng và chiều sâu, có sự phối hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội. Quá trình tái cấu trúc nền kinh tế đang được thúc đẩy với nhiều tiến bộ trong cơ chế, chính sách quản lý của Thủ đô. Bên cạnh đó, Thành phố rất nỗ lực ban hành và thực hiện những chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp phát triển. Các nguồn lực ngày càng được khai thác và phối hợp sử dụng hiệu quả. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài phát triển với tốc độ lớn, có mức tăng trưởng cao, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút vốn và nâng cao công nghệ cùng kỹ năng quản lý. Ngoài những kết quả đạt được, thành phố Hà Nội hiện vẫn phải đối mặt với nhiều vấn đề khó khăn. Năng lực cạnh tranh của nhiều sản phẩm dịch vụ, cũng như sức hấp dẫn của môi trường đầu tư còn chưa cao, dẫn đến sức cạnh tranh của nền kinh tế và của các doanh nghiệp còn thấp. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế vẫn diễn ra chậm, đặc biệt là hoạt động Logistics trên địa bàn chủ yếu là hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy mô vốn thấp và còn phụ thuộc nhiều vào vốn vay. Vì vậy, Thủ đô Hà Nội chưa phát huy và khai thác hiệu quả tiềm năng hoạt động Logistics của vùng trọng điểm phía Bắc và thủ đô của cả nước. Từ đó tôi xin chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động Logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sỹ quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu luận văn Trong thời gian gần đây, ngày càng có nhiều nghiên cứu liên quan đến doanh nghiệp Logistics của Việt Nam nói chung và doanh nghiệp Logistics tại thành phố Hà nội nói riêng. Tuy nhiên, do mục đích nghiên cứu khác nhau, cũng như thời gian thực hiện khác nhau nên mỗi nghiên cứu lại có những nhận định và hàm ý khác nhau. 2.1. Sách và giáo trình nghiên cứu về logistics: - Trong cuốn sách chuyên khảo “Logistics - Những vấn đề cơ bản” (2003), Nhà xuất bản Lao động - xã hội, do GS.TS Đoàn Thị Hồng Vân chủ biên đã tập trung giới thiệu những vấn đề lý luận cơ bản về logistics, lịch sử hình thành và phát triển của logistics, phân loại logistics, kinh nghiệm phát triển logistics của một số quốc gia trên thế giới. - Trong cuốn “Quản trị logistics” (2006), Nhà xuất bản Thống kê, GS. TS. Đoàn Thị Hồng Vân tiếp tục phát triển các nội dung về logistics, tập trung làm rõ khái niệm quản trị logistics, dịch vụ khách hàng, hệ thống thông tin, quản trị dự trữ, quản trị vật tư, vận tải, kho bãi. - Giáo trình "Quản trị logistics kinh doanh” (2011), Nhà xuất bản Thống kê, 2011, do TS. Nguyễn Thông Thái và PGS. TS. An Thị Thanh Nhàn chủ biên được viết dành cho giảng dạy tại Đại học thương mại cũng là công trình nghiên cứu cơ bản về logistics. Giáo trình này dành chương đầu tiên để giới thiệu tổng quan về quản trị logistics kinh doanh như khái niệm và phân loại logistics, khái niệm và mục tiêu của quản trị logistics, mô hình quản trị logistics, các quá trình và chức năng logistics cơ bản. 5 chương còn lại đi sâu vào nội dung quản trị logistics cụ thể như dịch vụ khách hàng, quản trị dự trữ, quản trị vận chuyển, quản trị các hoạt động logistics hỗ trợ, thực thi và kiểm soát logistics. Các tài liệu trên đã giới thiệu nhiều quan điểm, khái niệm và nội dung về logistics, nhưng đều lựa chọn giác độ tiếp cận để nghiên cứu là giác độ vi mô. Liên quan đến giác độ tiếp cận này còn có các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ viết về hoạt động logistics nói chung và các khía cạnh nội dung của logistics nói riêng trong khuôn khổ một doanh nghiệp cụ thể. 2.2. Các đề tài nghiên cứu Trong những năm vừa qua có một số đề tài, đề án đã nghiên cứu về dịch vụ logistics, điển hình là các công trình sau: - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ của Bộ Thương mại “Logistics và khả năng áp dụng, phát triển logistics trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải giao nhận ở Việt Nam” (2004), do PGS. TS. Nguyễn Như Tiến (Đại học Ngoại thương) làm chủ nhiệm. Đây là công trình tập trung nghiên cứu khía cạnh dịch vụ vận tải, giao nhận hàng hoá. Công trình này đã cho chúng ta một cách nhìn tổng quan về dịch vụ logistics nói chung và khả năng phát triển dịch vải, giao nhận hàng hóa ở Việt nam; - Đề tài NCKH độc lập cấp Nhà nước “Phát triển các dịch vụ logistics ở nước ta trong điều kiện hội nhập quốc tế” do GS. TS Đặng Đình Đào (Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Trường Đại học Kinh tế quốc dân) chủ nhiệm được thực hiện trong 2 năm (2010, 2011) với sự tham gia của nhiều nhà khoa học và tiến hành thu thập số liệu thông qua điều tra, phỏng vấn ở 10 tỉnh, thành phố trong cả nước, đây là một công trình NCKH quy mô nhất cho đến nay 7 liên quan đến logistics ở Việt Nam. Chủ yếu tập trung phân tích các dịch vụ logistics chủ yếu của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn Hà Nội. Các nghiên cứu trên đã từng bước xây dựng khung lý thuyết về doanh nghiệp Logistics, tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu nào đề cập đến QLNN đối với hoạt động Logistic trên địa bàn Thành phố Hà Nội". 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài luận án là đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN đối với hoạt động logistics tại thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động logistics và quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics tại thành phố Hà Nội. - Xác định quan điểm, phương hướng, giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics tại thành phố Hà Nội thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Là hoạt động QLNN đối với hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics của một thành phố (cấp tỉnh). - Về không gian: Giới hạn trong QLNN đối với hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2016 - 2020. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về quản lý công. 5.2. Phương pháp Cách tiếp cận đối tượng nghiên cứu đề tài luận văn - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Thu thập những tài liệu, báo cáo của các cơ quan quản lý có liên quan như: Các Văn kiện Đại hội Đảng từ Khóa X đến Khóa XII; những tài liệu, báo cáo của các cơ quan quản lý như Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Thương, Bộ Tài Chính, Cục Thống kê thành phố Hà Nội, Văn phòng UBND thành phố Hà Nội, các số liệu khảo sát do World Bank từ 2015-2019, các báo cáo, các nghiên cứu đã công bố, các tạp chí và sử dụng các tài liệu điều tra, khảo sát, thu thập số liệu thống kê và phân tích. của các đề tài, dự án, các công trình nghiên cứu đã được công bố về vấn đề liên quan, để sử dụng phân tích, đánh giá về QLNN đối với hoạt động logistics tại thành phố Hà Nội. Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong luận văn - Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp. Luận văn vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp việc khảo sát, lựa chọn, so sánh, đối chiếu, phân tích, đánh giá, xử lý khoa học và dự báo tình huống. - Phương pháp thống kê kinh tế, kết hợp nghiên cứu định lượng với nghiên cứu định tính; Bằng phương pháp lý thuyết tập hợp các nghiên cứu khoa học nhằm lý thuyết hóa về lý luận quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics tại Thành phố Hà Nội. Tập hợp một số biện pháp QLNN đối với hoạt động logistics hiệu quả trên thế giới, rút ra kinh nghiệm về QLNN đối với hoạt động logistics tại thành phố Hà Nội. Căn cứ quan điểm, mục tiêu và định hướng của các cấp QLNN đề xuất những giải pháp, kiến nghị có tính chất khoa học về hoàn thiện QLNN đối với hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội. 6. Những đóng góp của luận văn - Về lý luận: Luận văn góp phần xây dựng và hoàn thiện khung lý thuyết về quản lý nhà nước đối với hoạt động logictics và tác động của phát triển hoạt động logictics đến phát triển kinh tế của thành phố Hà Nội, tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến mối quan hệ tác động của phát triển hoạt động logictics nhằm tạo ra cơ sở tham khảo về lý luận cho các nghiên cứu trường hợp cụ thể khác trong tương lai. - Về thực tiễn: + Dựa trên những phân tích, đánh giá thực trạng và tác động của quản lý nhà nước đối với phát triển hoạt động logictics tại thành phố Hà Nội luận văn .